ধৰা হওক এজন ব্যক্তিয়ে ৩১ মাৰ্চ, ১৯৯৮ ত ছেনছেক্সত এক লাখ টকা বিনিয়োগ কৰিছিল। যদিহে এই বিনিয়োগত কোনো ধৰণৰ খৰচ নাছিল বুলি ধৰা হয় তেন্তে ৫ বছৰৰ পাছত ৩১ মাৰ্চ, ২০০৩ ত সেই বিনিয়োগ কিমান হৈছিলগৈ আপুনি জানেনে? ৭৮,৩১৯ টকা। ২১,৬৮১ টকাৰ লোকচান। চক্ৰবৃদ্ধি হাৰত এই লোকচানৰ হাৰ ৪.৭৭ শতাংশ। ৫ বছৰীয়া ইকুইটি বিনিয়োগেও যে বিনিয়োগকাৰীক লোকচানত ৰাখিব পাৰে বা তেনেধৰণৰ উদাহৰণ আছে বহু মানুহেই নাজানে। কিন্তু ইকুইটি সম্পদ শ্ৰেণীটোক বুজাৰ স্বাৰ্থতে এনেবোৰ কথালৈ আমি মন দিয়া উচিত। লক্ষণীয় যে এই সময় পৰিসৰত একমাত্ৰ এইটোৱেই ঋণাত্মক ৰিটাৰ্নৰ শেষ উদাহৰণ নহয়। ছেনছেক্সৰ ৪০ বছৰীয়া ইতিহাসত ৫ বছৰীয়া বিনিয়োগৰ আৰু দুটা ঋণাত্মক ৰিটাৰ্ন আছে – ৩১ মাৰ্চ, ১৯৯৭ আৰু ১৯৯৯ত শেষ হোৱা পাঁচ বছৰীয়া সময় পৰিসৰ দুটাত। ৰিটাৰ্ন ক্ৰমে – (-৪.৭৪) আৰু (-০.২১) শতাংশ। অৱশ্যে এবছৰীয়া বিনিয়োগত থকা ১৩ টা ঋণাত্মক ৰিটাৰ্নৰ তুলনাত ই যথেষ্ট  কম। পৰিমাণৰ ফালৰ পৰাও ৫ বছৰীয়া ইকুইটি বিনিয়োগত হোৱা লোকচান যথেষ্ট কম (সৰ্বোচ্চ এবছৰীয়া লোকচান আছিল ৪৬.৭৭ শতাংশ)। এতিয়া অধোগামী ক্ৰমত একে সময় পৰিসৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰিটাৰ্ন তিনিটা চাওক – ৫৩.০৭, ৪১.৭৯ আৰু ৩৯.৫৫ শতাংশ। সময়খিনি ওচৰা-ওচৰি। সেয়া ক্ৰমে ১৯৮৭-৯২, ১৯৮৮-৯৩ আৰু ১৯৮৯-৯৪ চন।

     আমি সাধাৰণতে দীৰ্ঘম্যাদী বিনিয়োগৰ কথা ক’বলৈ গ’লে ১০ বছৰমানৰ উদাহৰণ দিওঁ। কিন্তু ছেনছেক্সৰ ইতিহাসত ১০ বছৰীয়া বিনিয়োগতো এটা উদাহৰণ আছে, য’ত ৰিটাৰ্ন আছিল ঋণাত্মক। অবিশ্বাস্য? ৩১ মাৰ্চ ১৯৯২, যিটো বিত্তীয় বৰ্ষৰ সামৰণিত ছেনছেক্সৰ ইতিহাসৰ সৰ্বোচ্চ এবছৰীয়া ৰিটাৰ্ন ২৬৬.৮৭ শতাংশ ৰাইজে পাইছিল,  সেই একেই দিনটোতে যদি কোনোবাই এক লাখ টকা বিনিয়োগ ১০ বছৰলৈ কৰা হ’লে ৩১ মাৰ্চ ২০০২ চনত সেই বিনিয়োগৰ বজাৰ মূল্য হ’লগৈহেঁতেন ৮০,৯৬০ টকা। ১৯,০৪০ টকাৰ লোকচান। শতাংশৰ হিচাপত এয়া ২.০৯ শতাংশ লোকচান। ১০ বছৰীয়া বিনিয়োগৰ বাবে ছেনছেক্সৰ দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় বেয়া ফল আছিল ২.৯৪ আৰু ৩.৯৯ শতাংশ। ক্ৰমে ১৯৯৩-০৩ আৰু ১৯৯৪-০৪ সময় পৰিসৰত। ধনাত্মক হ’লেও আজিৰ তাৰিখৰ বেংকৰ ছেভিংছ একাউণ্টৰ সুততকৈও এই ফল কম। ১০ বছৰীয়া বিনিয়োগৰ ভাল ফল তিনিটা অধোগামী ক্ৰমত ৩৪.৬৯, ৩১.৪৭ আৰু ২৬.৮২ শতাংশ। সময়ৰ পৰিসৰ ক্ৰমে ১৯৮২-৯২, ১৯৮৪-৯৪ আৰু ১৯৮৩-৯৩।

১৫ আৰু ২০ বছৰৰ সময় পৰিসৰৰ বিনিয়োগৰ ক্ষেত্ৰত এতিয়ালৈকে ছেনছেক্সৰ ইতিহাসত ঋণাত্মক ৰিটাৰ্নৰ উদাহৰণ নাই। ১৫ বছৰীয়া বিনিয়োগৰ সৰ্বনিম্ন ৰিটাৰ্ন তিনিটা হৈছে ক্ৰমে ৬.৪৯, ৭.৭২ আৰু ১১.০৮। সৰ্বোচ্চ তিনিটা হৈছে ক্ৰমে ২৭.৪০, ২৪.০৩ আৰু ২১.৮৮ শতাংশ। ২০ বছৰীয়া বিনিয়োগৰ সৰ্বনিম্ন তিনিটা ছেনছেক্সৰ ৰিটাৰ্ন ক্ৰমে ৭.২৬, ৯.৩০ আৰু ১০.৬২ শতাংশ। ইফালে সৰ্বোচ্চ তিনিটা অধোগামী ক্ৰমত ২০.১৫, ২০.০৭ আৰু ১৯.৮৫ শতাংশ।

এতিয়া একেলগে এই এবছৰীয়া, পাঁচ বছৰীয়া, দহ বছৰীয়া, ১৫ বছৰীয়া আৰু ২০ বছৰীয়া ৰিটাৰ্নৰ সৰ্বোচ্চ, গড় আৰু সৰ্বনিম্ন সংখ্যাকেইটা চাওঁ আহকচোন। সৰ্বোচ্চ ক্ৰমে – ২৬৬.৮৭, ৫৩.০৭, ৩৪.৬৯, ২৭.৪০ আৰু ২০.১৫ শতাংশ। গড় ক্ৰমে – ২৩.২৭, ১৬.৪৫, ১৬.১৩, ১৫.৪৩ আৰু ১৪.৪০ শতাংশ। একেই ক্ৰমত সৰ্বনিম্নখিনি হ’ল – (-৪৬.৭৭), (-৪.৭৭), (-২.০৯), ৬.৪৯ আৰু ৭.২৬ শতাংশ। এটা কথা ভালদৰে মন কৰক – বিনিয়োগৰ সময় সীমা বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে সৰ্বোচ্চ ৰিটাৰ্ন আৰু গড় ৰিটাৰ্ন কমিবলৈ লৈছে। কিন্তু তাৰ বিপৰীতে সৰ্বনিম্ন ৰিটাৰ্ন ক্ৰমাৎ বাহিবলৈ লৈছে। হয়, গড় ৰিটাৰ্নৰ দুয়োফালে সৰ্বোচ্চ আৰু সৰ্বনিম্নৰ দূৰত্ব বিনিয়োগৰ বছৰবোৰ বঢ়াৰ লগে লগে ক্ৰমাৎ হ্ৰাস হ’বলৈ ধৰিছে। বিনিয়োগ পৰিকল্পনাত যিহেতু ৰিটাৰ্নৰ লগেলগে ৰিস্ক কমোৱাৰ কথাও বিবেচনা কৰা দৰকাৰ, ইকুইটি সম্পদ শ্ৰেণীটোৰ বেলিকা দীৰ্ঘম্যাদী বিনিয়োগে আপোনাক তেনে সুবিধা প্ৰদান কৰি আহিছে। এটা কথা ঠিক যে কম সময়ৰ ইকুইটি বিনিয়োগত যি চমৎকাৰী ৰিটাৰ্নৰ সম্ভাৱনা, সেয়া দীৰ্ঘম্যাদী ইকুইটি বিনিয়োগত নাথাকে। কিন্তু আপুনিওতো নিশ্চয় জুৱা, লটাৰী সদৃশ উত্তেজনা প্ৰাপ্তিৰ বাবে ইকুইটি সম্পদ শ্ৰেনীত বিনিয়োগ কৰিবলৈ আগ্ৰহী হৈ উঠা নাই। নে কি কয়?

*****

(তালিকা -১ খন আগৰ লেখাটোত আছিল। চোৱাত সুবিধা হোৱাৰ বাবে তলত আকৌ দিয়া গ’ল)

দাও জ’নছ ইণ্ডাষ্ট্ৰীয়েল এভাৰেজ নামৰ  আমেৰিকাৰ ইকুইটি বজাৰৰ সূচকাংকটো আৰম্ভ কৰিছিল ১৬ ফেব্ৰুৱাৰী ১৮৮৫ চনত অৰ্থাৎ ১৩৪ বছৰ পুৰণি। আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ অন্য এটা বহুল ব্যৱহৃত সূচকাংক ষ্টেণ্ডাৰ্ড এণ্ড প’ৰ ৫০০ (S&P 500)ৰো আৰম্ভ হোৱা ৬২ বছৰ হ’ল। ভাৰতৰ ইকুইটি বজাৰৰ সূচকাংক ইমান পুৰণি নহয়। তথাপিও ভাৰতত বিগত ৪০ বছৰে ইকুটি বজাৰত হোৱা গতি-বিধিৰ নিৰ্দেশনা ছেনছেক্স নামৰ সূচকাংকটোৱে আমাক দিয়ে। ছেনছেক্সৰ তথ্যৰ ভিত্তিত আমি বিভিন্ন পৰিসৰৰ সময় সীমাৰ ভিতৰত ইকুইটি বজাৰখনৰ ৰিটাৰ্ন চাব পাৰো।

ছেনছেক্সৰ আৰম্ভণি হৈছিল ১৯৭৯ চনৰ এক এপ্ৰিল তাৰিখে ১০০ পইণ্টেৰে। ১৯৮০ চনৰ ৩১ মাৰ্চত ইয়াৰ মূল্য হৈছিল ১২৯। অৰ্থাৎ ১৯৭৯-৮০ বিত্তীয় বৰ্ষত ছেনছেক্সৰ ৰিটাৰ্ন ২৯%। এনেকৈ যদি পৰবৰ্তী প্ৰত্যেকটো ৩১ মাৰ্চ তাৰিখে আমি ছেনছেক্সৰ সামৰণি পইণ্টটো লওঁ ( যদি ৩১ তাৰিখ বন্ধ তেনেহ’লে তাৰ আগৰ খোলা তাৰিখটো লোৱা হৈছে) তেন্তে আমি ৩১ মাৰ্চ ২০১৯ লৈকে আন ৩৯ টা বিত্তীয় বৰ্ষত ছেনছেক্সে দিয়া ৰিটাৰ্ন গণনা কৰিব পাৰিম। এই লেখাটো সংখ্যা নিৰ্ভৰ। সেয়ে নতুন বিনিয়োগকাৰী এজনৰ বাবে অলপ আমনিদায়ক হ’ব পাৰে। কিন্তু এই সংখ্যাবোৰে অঁকা ছবিখন বিনিয়োগ ক্ষেত্ৰখনক বুজাৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। সেয়ে আহক, বিৰক্তি অতিক্ৰম কৰি একেলগে আগবাঢ়ো।

          ৪০ বছৰীয়া ছেনছেক্সৰ যদিও বিত্তীয় বৰ্ষ কেন্দ্ৰিক এবছৰীয়া ৰিটাৰ্নৰ গড় ২৩.২৭ শতাংশ, এই ৪০ টা এবছৰীয়া বিত্তীয় বৰ্ষৰ ভিতৰত সৰ্বোচ্চ ৰিটাৰ্ন আছিল প্ৰায় ২৬৭ শতাংশ আৰু সৰ্বনিম্ন প্ৰায় ৪৭ শতাংশ লোকচান। অৰ্থাৎ প্ৰায় জুৱা সদৃশ কাৰবাৰ। বিস্তৰ প্ৰাথক্য। তদুপৰি বিগত এই ৪০ বছৰত ১৩ টা এনে বিত্তীয় বৰ্ষ আছে য’ত ৰিটাৰ্ন আছিল ঋণাত্মক। ইকুইটি যে হ্ৰ্স্বম্যাদী বিনিয়োগৰ কাৰণে উপযোগী নহয়, সেই কথা সমৰ্থন কৰিবলৈ এইখিনি তথ্যই যথেষ্ট। এই সৰ্বোচ্চ আৰু সৰ্বনিম্ন ৰিটাৰ্নৰ বছৰ দুটা আৰু সেই সময়ছোৱাত সংঘটিত হোৱা ঘটনাক্ৰমে আমাক এনে ৰিটাৰ্নৰ পৃষ্ঠভূমিৰ বিষয়ে বুজাত সহায় কৰে।

          নৰসিংহ ৰাও চৰকাৰৰ আমোলত মনমোহন সিঙে বিত্ত মন্ত্ৰী হিচাপে প্ৰথমখন বাজেট সংসদত উত্থাপন কৰিছিল ২৪ জুলাই, ১৯৯১ চনত। সেইখন ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ বাবে যুগান্তৰকাৰী পদক্ষেপ বুলি এতিয়া বিবেচিত হয়। লগতে ১৯৯১ চনৰ উদ্যোগিক নীতিয়ে প্ৰায় সকলোবোৰ খণ্ডতে ব্যক্তিগত বিনিয়োগ কৰিবলৈ অনুমতি প্ৰদান কৰে। ফলত কোম্পানীবোৰৰ পৰা বিনিয়োগকাৰীৰ প্ৰত্যাশা অভুতপূৰ্বভাৱে বৃদ্ধি পায়। ফলাফল – ৩১ মাৰ্চ ১৯৯১ চনত ১,১৬৮ পইণ্টত থকা ছেনছেক্স ৩১ মাৰ্চ ১৯৯২ চনত হৈগৈ  ৪,২৮৫ পইণ্ট। ২৬৭ শতাংশ উত্থান। মন কৰিব – এই সময়চোৱাত ছেনছেক্সত থকা কোম্পানীবোৰৰ গড় লাভ এনেধৰণৰ শতাংশত হোৱা নাছিল। কিন্তু আহিবলগীয়া সময়ত লাভৱান হ’ব পৰাকৈ সুবিধাজনক অৱস্থানত আছে বুলি ভাবিয়েই বিনিয়োগকাৰীৰ সেই কোম্পানীবোৰৰ প্ৰতি আগ্ৰহ বৃদ্ধি পাইছিল। লক্ষণীয়ভাৱে ইয়াৰ পাছৰ বিত্তীয় বৰ্ষ – ১৯৯২-৯৩ হৈছে ছেনছেক্সৰ বাবে নিকৃষ্টত্বম বৰ্ষ। ৪৭ শতাংশ লোকচান। হৰ্ষদ মেহেতাই কৰা কেলেংকাৰীৰ বাবে মানুহৰ আস্থা শ্বেয়াৰ বজাৰৰ প্ৰতি নোহোৱা হোৱাটোৱেই ইয়াৰ মূল কাৰণ। বিনিয়োগকাৰীৰ প্ৰ্ত্যাশা আৰু হতাশাই হৈছে শ্বেয়াৰ বজাৰক ওপৰলৈ বা তললৈ নিয়াৰ ইন্ধন। এতিয়ালৈকে ছেনছেক্সৰ বাবে দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় শ্ৰেষ্ঠ বিত্তীয় বৰ্ষ ক্ৰমে ২০০৯ – ১০ আৰু ১৯৮৮-৮৯ চন। এই বৰ্ষ দুটাত ৰিটাৰ্ন আছিল ক্ৰমে ৮০.৫৩ শতাংশ আৰু ৭৯.৪০ শতাংশ। মই গণনাৰ সুবিধাৰ বাবে ইয়াত ৩১ মাৰ্চৰ ছেনছেক্সৰ পইণ্ট লৈছোঁ। দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় আটাইতকৈ বেয়া ফল দিয়া বিত্তীয় বৰ্ষ দুটা হ’ল ক্ৰমে ২০০৮-০৯ আৰু ২০০১-০২। এই দুটা বৰ্ষত লোকচানৰ পৰিমাণ ক্ৰমে ৩৭.৯৪ আৰু ২৭.৯৩ শতাংশ।

লক্ষ্য কৰক – ক’ত তিনিটা শ্ৰেষ্ঠ আৰু ক’ত তিনিটা নিকৃষ্ট বৰ্ষ। সংখ্যাত যদি অনুভৱ কৰিব খুজিছে তেন্তে শ্ৰেষ্ঠত্বম বৰ্ষটোত ১ লাখ টকাৰ বিনিয়োগ বাঢ়ি গৈ হৈছিলগৈ ২ লাখ ৬৭ হাজাৰ টকা। ইফালে নিকৃষ্টত্বম বৰ্ষটোত বিনিয়োগকাৰীৰ ১ লাখ টকা হৈছিলগৈ প্ৰায় ৫৩ হাজাৰ টকা। গড় ৰিটাৰ্নৰ পৰা দূৰত্ব দুয়োফালেই অতি বেছি। ইফালে মাত্ৰ শ্ৰেষ্ঠত্বম সময়খিনিতহে ইকুইটিত বিনিয়োগ কৰা আৰু বেয়া দিনৰ আগে আগে তাৰ পৰা আঁতৰি অহাৰ পৰিকল্পনা বাস্তৱসন্মত নহয়। অহাবাৰ আমি এবছৰতকৈ অধিক দিনৰ বাবে ছেনছেক্সত কৰা বিনিয়োগৰ জৰিয়তে মধ্যম্যাদী আৰু দীৰ্ঘম্যাদী ইকুইটি বিনিয়োগৰ ছবিখন চাম।

*****

অভিধানিক অৰ্থত ৰিস্ক এনে এক অৱস্থা যি বিপদৰ বাবে উন্মুক্ত। এতিয়া যদি আমি বিনিয়োগৰ বাবে ৰিস্ক শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰিব খোজো তেতিয়া সেই “বিপদ” শব্দটোৰ স্থান ল’ব “লোকচান”য়ে। এতেকে বিনিয়োগত ৰিস্ক হ’ল এনে এক অৱস্থা য’ত বিনিয়োগকাৰীৰ সম্পদ লোকচানৰ সন্মুখীন হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে।এতিয়া স্বাভাবিকতেই প্ৰশ্ন উঠিব – যদি লোকচানৰেই সন্মুখীন হ’ব লাগে তেন্তে আমি তেনে বিনিয়োগ এৰাই চলিব নোৱাৰো জানো? এপিনৰ পৰা পাৰো, যদিহে একমাত্ৰ বিনিয়োগৰ বজাৰত হোৱা উত্থান-পতনৰ প্ৰসংগ আহে। অৰ্থাৎ আমি আমাৰ বিনিয়োগ এনে সম্পদত ৰাখিব লাগিব যিবোৰ বজাৰৰ উত্থান-পতনৰ সৈতে জড়িত নহয়। উদাহৰণ স্বৰূপে বেংকৰ ফিক্স ডিপ’জিট, প’ষ্ট অফিচৰ বিত্তীয় দ্ৰব্য সমূহ। কিন্তু যেতিয়া আমি মুদ্ৰাস্ফীতিৰ কথা বিবেচনা কৰিম, তেতিয়া দেখিম যে এই বিত্তীয় দ্ৰব্যবোৰৰ ৰিটাৰ্ন সিমান আকৰ্ষণীয় নহয়। যদিহে আপুনি এটা এবছৰীয়া ফিক্স ডিপ’জিটত ৬ শতাংশ সুত পাইছে আৰু সেই সময়ছোৱাত মুদ্ৰাস্ফীতিও যদি ৬ শতাংশ আছিল, তেন্তে আপুনি প্ৰকৃততে একো আয় কৰিব পৰা নাই, প্ৰকৃত ফল শূন্য। অৰ্থাৎ যদিও আপোনাৰ এবছৰৰ আগৰ এক লাখ টকা বৃদ্ধি হৈ এক লাখ ছয় হেজাৰ হ’ল, সেই এক লাখ ছয় হেজাৰ টকাৰে আপুনি কিন্তু এবছৰৰ আগৰ এক লাখ টকাৰে ক্ৰয় কৰিব পৰা সামগ্ৰীহে কিনিব পাৰিব। হতাশ হৈছে ? তেন্তে এবাৰ ভাবকচোন আপোনাৰ দীৰ্ঘম্যাদী বিনিয়োগৰ টকা এনে ক’ৰবাত সোমাই আছে নেকি য’ত ৰিটাৰ্ন মুদ্ৰাস্ফীতিতকৈও কম?
এইবাৰ ৰাস্তাৰ কথালৈ আহক। য’ত গতিবেগ বৃদ্ধি হ’লে বিপদ বা ৰিস্ক সমানুপাতিকভাৱে বাঢ়ি যায়। সেই বুলি জানো আমি গাড়ী-মটৰত নুঠাকৈ থাকো? যদি বাইকত উঠিছোঁ, তেন্তে যাত্ৰাৰ ৰিস্ক কমাবলৈ পৰিধাৰণ কৰিছো হেলমেট। যদি চাৰিচকীয়া গাড়ী চলাইছো, লগাই লৈছো ছিটবেল্ট। লগতে গতিও এনে ৰাখিবলৈ যত্ন কৰিছোঁ যিমানলৈকে গাড়ীখন আমাৰ নিয়ন্ত্ৰণত আছে বুলি নিজৰ বিশ্বাস জন্মে। অৰ্থাৎ আমি ৰাস্তাত এটা কেলকুলেটেড ৰিস্ক সদায় লওঁ। আধুনিক জীৱন যাত্ৰাত যিটো ল’বলৈ আমি বাধ্য।
বিনিয়োগৰ ক্ষেত্ৰটো সেই প্ৰয়োজনীয়তাৰ কথাই আহে, যেতিয়া আমি সীমিত টকাৰে ভৱিষ্যতৰ প্ৰয়োজনবোৰৰ বাবে সাজু হ’ব খোজো। সেই সময়ত বিনিয়োগ দ্ৰব্যত থকা ৰিস্কৰ বিষয়ে চৰ্চা হোৱাৰ লগতে বিনিয়োগকাৰীজনৰ ফালৰ পৰাও ৰিস্কৰ এটা পৰ্যালোচনা হোৱা উচিত। আজিৰ লেখাটোত সেই দিশটোলৈ আমি মন দিম। মূলতঃ বিনিয়োগকাৰী হিচাপে নিজৰ তিনিটা দিশলৈ আপুনি লক্ষ্য কৰক –
(১)ৰিস্ক লোৱাৰ সক্ষমতা : আপোনাৰ উপাৰ্জ্জন, স্বাস্থ্য আৰু বয়সৰ প্ৰতি নজৰ দিয়ক। যদি আপোনাৰ উপাৰ্জ্জন নিয়মীয়া তথা সন্তোষজনক তেন্তে আপোনাৰ ৰিস্ক ল’ব পৰা ক্ষমতা আছে। স্বাস্থ্যও এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ। ভাল স্বাস্থ্যবান মানুহ মানে কৰ্মোদ্যম থকা মানুহ। অৰ্থাৎ ভৱিষ্যতৰ উপাৰ্জ্জন বৃদ্ধি হোৱাৰ সম্ভাৱনা অধিক। বয়স কম মানে হাতত বেছি সময় থকা। বজাৰ নিৰ্ভৰ বিনিয়োগত সাময়িক পতন হ’লেও সেইবোৰ আকৌ ওপৰলৈ উঠিবলৈ আপুনি বেছি সময় অপেক্ষা কৰিব পৰাকৈ সক্ষম।
(২) ৰিস্ক লোৱাৰ ইচ্ছা : এইটো বৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ। বিনিয়োগকাৰীয়ে বিনিয়োগৰ পূৰ্ৱে এই বিষয়ে নিজে নিশ্চিত হ’ব পাৰিব লাগে। অভিজ্ঞতাৰ পৰা কৈছোঁ – বহু কম বয়সীয়া বিনিয়োগকাৰী, যিসকল ৰিস্ক ল’ব পৰাকৈ সক্ষম, কিন্তু ইচ্ছা একেবাৰে নাই। আকৌ ইয়াৰ বিপৰীতটোও দেখিছোঁ – বয়স্ক ব্যক্তি কিন্তু ৰিস্ক ল’বলৈ ভয় নকৰে। বিনিয়োগৰ পূৰ্বে ইয়াৰ চৰ্চা হ’ব লাগে। কাৰণ ভালৰ দিনত ৰিস্ক ল’ব পাৰো বুলি ভবা ব্যক্তিয়েও বিনিয়োগৰ বজাৰত পতন হ’লে ভয় খায়। ৰিস্ক ল’ব নোৱৰা হয় আৰু অস্বস্তি পাই লোকচানতে বিনিয়োগ বিক্ৰী কৰি আঁতৰি যায়গৈ। মই সাধাৰণতে বিনিয়োগকাৰীক সোধা এটা প্ৰশ্ন – এক লাখ টকা ৮০ হেজাৰ হোৱা আপুনি চাব পাৰিব নাই? ইয়াৰ প্ৰ্কৃত উত্তৰটো নিজক দিয়াৰ প্ৰয়োজন। যদিহে ইয়াৰ উত্তৰ ঋণাত্মক তেন্তে ৰিস্ক থকা বিনিয়োগৰ বাবে আপুনি উপযোগী নহয়। প্ৰয়োজন হ’ব উচিত চৰ্চাৰ জৰিয়তে নিজৰ ৰিস্ক ল’ব পৰা ইচ্ছা বঢ়োৱা। নিজৰ ৰিস্ক ল’ব পৰা প্ৰকৃত ইচ্ছাৰ পৰীক্ষা কৰিবলৈ অন্য এটা প্ৰশ্নৰ নিৰ্ভুল উত্তৰ দিয়ক – কিমান শতাংশ বিনিয়োগৰ টকা লোকচানৰ খবৰৰ পাচতো আপুনি নিচিন্তে শুব পাৰিব?
(৩) ৰিস্ক লোৱাৰ প্ৰয়োজনীয় : ধৰক, আপোনাৰ হাতত এক লাখ টকা আছে। ১০ বছৰৰ পাচত আপোনাক প্ৰয়োজন চাৰি লাখ টকাৰ।আপুনি বিচাৰিছে এই এক লাখটোৱেই সেইখিনি প্ৰয়োজন পূৰণ কৰক। ক’ত বিনিয়োগ কৰিব? আপোনাক গড়ে ৰিটাৰ্নৰ প্ৰয়োজন হ’ব প্ৰায় ১৫ শতাংশ। এক মাত্ৰ ইকুইটি থকা বিত্তীয় দ্ৰব্যত বিনিয়োগ কৰিলেহে এনে ৰিটাৰ্ন আশা কৰিব পাৰি। যদি উত্থান-পতন নথকা ৭ শতাংশ ফলত সুখী হৈ বিনিয়োগ কৰিবলৈ যায় তেন্তে দহ বছৰৰ পাচত আজিৰ এক লাখটো হ’বগৈ ১,৯৬,৭১৫ টকা। এতিয়া প্ৰয়োজনটো চুবলৈ ৰিস্ক ল’ব নে ৰিস্ক কম ৰাখি প্ৰয়োজনৰ সংখ্যাটো কম কৰিব সেই বিষয়ে শেষ সিদ্ধান্ত আপুনিয়েই ল’ব লাগিব।
প্ৰিয় পাঠক, এই তিনিটা দিশ পৰ্যালোচনা কৰাৰ পাচত এটা সমতুল স্থান নিশ্চয় আপোনাৰ বাবে ওলাব, যিখিনি ৰিস্ক আপোনাৰ বাবে উপযোগী। সম্পূৰ্ণ সুখী হ’ব নোৱাৰিলেও প্ৰয়োজন বুলি গ্ৰহণ কৰাৰ যুক্তিটো নিশ্চয় বিচাৰি পাব।

*******

: শ্বেয়াৰ বজাৰৰ সূচকাংক সদায় কিয় হ্ৰাস-বৃদ্ধি হয়? কোম্পানীবোৰৰ ব্যৱসায়িক লাভ-লোকচানৰ পৰ্যালোচনা জানো দৈনিক হয়?

চেপনৰ মাষ্টৰ নিচাদেউৰ মোলৈ চিধা প্ৰশ্ন৷ আশীৰ দেওনা পাৰ হোৱা মোৰ এই আত্মীয়জনৰ শ্বেয়াৰ বজাৰৰ লগত কোনো সম্পৰ্ক নাই৷ কিন্তু তেওঁ পঢ়া দৈনিক বাতৰি কাকতখন অথবা টিভিৰ বাতৰিৰ বাবে প্ৰায়ে মুখামুখি হ’বলগা হয় মূলধনী বজাৰ সম্পৰ্কীয় বিভিন্ন বা-বাতৰিৰ৷ কেতিয়াবা যদি শীৰ্ষ ৭ প্ৰতিষ্ঠানৰ মূলধন হ্ৰাস-বৃদ্ধিৰ খবৰ, আন কেতিয়াবা আকৌ শ্বেয়াৰ বজাৰত সূচকাংকৰ উত্থান-পতনৰ খবৰ৷ যাৰ বাবে নেকি তেওঁৰ এই কৌতূহল৷ প্ৰশ্নটো শুনাৰ পাচত মোৰ এনে লাগিল যে ইকুইটি বজাৰৰ লগত সম্পৰ্ক  নাথাকিলেও আন বহুজনৰ মনত এনে প্ৰশ্ন উদয় হ’ব পাৰে৷ সেয়ে আজি তেনে ব্যক্তিসকলৰ কথা মনত ৰাখি শ্বেয়াৰ বজাৰখনৰ এটা প্ৰাথমিক ধাৰণা দিবলৈ যত্ন কৰিছো৷

আমি মুখামুখি হোৱা দৈনিক বজাৰখনত মূলতঃ দুই ধৰণৰ মানুহ থাকে৷ ক্রেতা আৰু বিক্রেতা৷ দুয়োটা ফৈদৰে বিভাজন সুস্পষ্ট৷ বিক্রেতা সামগ্ৰী লৈ ৰৈ থাকে আৰু ক্রেতাই বজাৰত প্ৰৱেশ কৰে সেই সামগ্ৰী ক্রয় কৰিবলৈ৷ কিন্তু শ্বেয়াৰ বজাৰত কোনো সুনিৰ্দিষ্ট ক্রেতা বা বিক্রেতা নাথাকে৷ থাকে বজাৰত ভাগ লওঁতা৷ অৰ্থাৎ এক মুহূৰ্তৰ আগৰ বিক্রেতাজন সলনি হ’ব পাৰে ক্রেতালৈ আৰু ক্রেতাজন বিক্রেতালৈ৷ লাভ-লোকচানৰ সম্ভাৱনীয়তাক মূল্যায়নৰ আধাৰ হিচাপে লৈ বজাৰৰ ভাগ লওঁতাই শ্বেয়াৰ কিনা-বেচা কৰে৷ শ্বেয়াৰ দালালৰ মাধ্যমেৰে এই কিনা-বেচা সম্পন্ন হয়৷ ক্রয়-বিক্রয়ৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা শ্বেয়াৰ বজাৰত ভাগ লওঁতাসকলক মূলতঃ দুভাগত ভগাব পাৰি৷ (১) বিনিয়োগকাৰী আৰু (২) অনুমানকাৰী (স্পেকুলেটৰ)৷ সাধাৰণতে বিনিয়োগকাৰীসকলে কোম্পানী একোটাক সুক্ষ্মভাৱে পৰ্যবেক্ষণ কৰি দীৰ্ঘ সময়ৰ বাবে বিনিয়োগ কৰে৷ তেওঁলোকৰ চকু কোম্পানীৰ শ্ৰীবৃদ্ধিৰ জৰিয়তে হ’ব পৰা লাভালাভত৷ আনহাতে অনুমানকাৰীসকলে বজাৰৰ সাময়িক উত্থান-পতনৰ পৰা লাভৱান হ’বলৈ যত্ন কৰে৷ তেওঁলোকৰ শ্বেয়াৰ কিনা-বেচা প্ৰক্রিয়াটো বৰ সঘন৷ কোম্পানী এটাৰ বৰ্তমানৰ স্বাস্থ্য বা ভৱিষ্যৎ আয়ৰ সম্ভাৱনীয়তাৰ ওপৰত তেওঁলোকৰ বিশেষ দৃষ্টি নাথাকে৷ বহুতৰে ক্ষেত্ৰত আকৌ  একেজন মানুহেই কেতিয়াবা বিনিয়োগকাৰী আৰু কেতিয়াবা অনুমানকাৰী হিচাপে বজাৰত অৱতীৰ্ণ হোৱা দেখা যায়৷

এতিয়া আহো কোম্পানীৰ দৰ শ্বেয়াৰ বজাৰত কিয় দৈনিক পৰিবৰ্তন হয় সেই প্ৰসংগলৈ৷ ধৰক, গৰুৰ খুঁটি এটাত ২০ জনী খীৰতী গাই আছে৷ খুঁটিৰ মালিকে আপোনাক ৫০ শতাংশ মালিকীস্বত্ব বেচিব খুজিছে আৰু আপুনিও এই লেনদেনটোত আগ্ৰহী৷ আপুনি কি কি কথা পৰ্যালোচনা কৰিব? নিশ্চয় প্ৰাথমিকভাৱে গাখীৰ কেইলিটাৰ দৈনিক পোৱা যায়, বজাৰত গাখীৰৰ মূল্য কিমান, খুঁটিটো চলাওঁতে মাহেকীয়া খৰচ কিমান হয় ইত্যাদি নহয়নে? এইবোৰ প্ৰশ্নৰ উত্তৰৰ মাজেৰে আপুনি জানিবলৈ চেষ্টা কৰিব আপোনাৰ সাম্ভাব্য লভ্যাংশৰ পৰিমাণ কিমান হ’ব আৰু তাৰ ভিত্তিত নিৰ্ধাৰণ কৰিব আপুনি দিব খোজা বৰ্তমানৰ মূল্যটো৷ কিন্তু এই কথাখিনিৰ ওপৰিও ভৱিষ্যতে খুঁটিটোৰ লাভ-লোকচানত প্ৰভাৱ পেলোৱাৰ সম্ভাৱনা থকা ঘটনা কিছুমানেও আজি আপুনি দিবলৈ ওলোৱা দামটোত ভূমিকা গ্ৰহণ কৰাটো খাটাং৷ উদাহৰণস্বৰূপে ধৰক আপুনি জানিব পাৰিলে যে খুঁটিৰ ৫ জনী গাই গাভিনী হৈছে আৰু সিহঁতে মাইকী পোৱালি জন্ম দিয়াৰ সম্ভাৱনা প্ৰবল৷ আপোনাৰ বাবে খুঁটিটোৰ ভৱিষ্যৎ আৰু আকৰ্ষণীয় হৈ নুঠিবনে? কাৰণ ভাল জাতৰ মাইকী পোৱালি মানেই ভৱিষ্যৎ দিনত খুঁটিটোৰ গাখীৰৰ উৎপাদন বৃদ্ধি৷ আনহাতে আপুনি যদি গ’ম পাই যে আপুনি বিনিয়োগ কৰিবলৈ ওলোৱা খুঁটিটোৰ কাষৰে অন্য এটা খুঁটিত বহু গৰু সংক্রামক ৰোগত আক্রান্ত হৈছে৷ দুই-এজনী খীৰতী গাই বোলে ইতিমধ্যে মৰিছেও৷ এনে বাতৰিৰ প্ৰভাৱ আপুনি খুঁটি কিনিবলৈ ওলোৱা সিদ্ধান্তৰ ওপৰত বা আপুনি দিবলৈ ওলোৱা দামৰ ওপৰত নপৰিব জানো? ঠিক একেদৰে কোম্পানী একোটাৰ ভৱিষ্যতৰ লাভ-লোকচানত প্ৰভাৱ পেলাব পৰা বিভিন্ন খবৰ দৈনিক উদ্ভৱ হয় আৰু বজাৰৰ বতাহত উৰি থাকে৷ বজাৰত ভাগ লওঁতাৰ সিদ্ধান্তত সিহঁতৰ প্ৰভাৱ স্বাভাৱিকতেই পৰে৷ খবৰ কেতিয়াবা ধনাত্মক আৰু আন কেতিয়াবা ঋণাত্মক৷ কেতিয়াবা মোডী চৰকাৰৰ পৰা থকা প্ৰত্যাশাৰ বাবে উত্থান, আন কেতিয়াবা ইৰাকত আইছিছ বিদ্ৰোহীৰ কৰ্মকাণ্ডই আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় খাৰুৱা তেলৰ ওপৰত পেলাব পৰা প্ৰভাৱৰ আশংকাত পতন৷ কেতিয়াবা যদি বিদেশী বিনিয়োগকাৰীৰ আগমনৰ বাবে হোৱা আশা, আন কেতিয়াবা মুদ্ৰাস্ফীতিৰ অমংগলীয়া ইংগিতৰ বাবে নিৰাশা৷ তদুপৰি বজাৰত ভাগ লওঁতাসকলৰ বজাৰ সম্বন্ধীয় পৰ্যালোচনা, বজাৰত কিনা-বেচা কৰাৰ কৌশল আদিৰ ক্ষেত্ৰত এজন আনজনতকৈ পৃথক হোৱাটো নিতান্তই স্বাভাৱিক৷ সেয়ে কেতিয়াবা একেখিনি ঘটনাৰ প্ৰতিক্রিয়া হিচাপে কোনোবাজনে যদি বজাৰৰ সম্ভাৱনীয়তাত আকৃষ্ট হৈছে, আন কোনোবাজনে ভয় খাই বজাৰৰ পৰা প্ৰস্থান কৰাৰ বাবে মন বান্ধিছে৷ কোনোটো বিশেষ কোম্পানীৰ ভৱিষ্যতৰ আয়ৰ সম্বন্ধে কোনোবাজন বজাৰত ভাগ লওঁতা যদি আজিৰ তাৰিখত অতি আশাবাদী, আন কোনোবাজন আকৌ সেই একে সময়তে বিশেষ কোম্পানীটোৰ সম্পৰ্কে অত্যন্ত সন্দেহবাদী৷ সেয়ে মুঠৰ ওপৰত ক’ব পাৰি যে বজাৰত ভাগ লওঁতাসকলৰ সামগ্ৰিক প্ৰত্যাশা আৰু আশংকাই শ্বেয়াৰ বজাৰক পৰিচালিত কৰে৷ শুদ্ধই হওক বা অশুদ্ধই হওক বজাৰৰ সংখ্যাগৰিষ্ঠ ভাগ লওঁতাই যিধৰণে ভাবিব কিছুদিনলৈ হ’লেও  বজাৰ সেইফালেই ধাৱিত হ’ব৷ কিন্তু শেষ কথা – বজাৰৰ অৱস্থা ভাল হ’বলৈ হ’লে কোম্পানীবোৰৰ আয় বৃদ্ধি হ’ব লাগিব৷ তেহে বজাৰৰ উত্থানৰ যুক্তিযুক্ততা প্ৰমাণ হ’ব আৰু সেই কোম্পানীত কৰা বিনিয়োগ আকৰ্ষণীয় হৈ ৰ’ব৷ নহ’লে বজাৰত ভাগ লওঁতাই এদিন নহয় এদিন সেই কোম্পানীৰ শ্বেয়াৰক দাম নাযাচি বা সস্তাতে বেচি দি শাস্তি প্ৰদান কৰাটো ধুৰুপ৷ কিম্বদন্তি বিনিয়োগকাৰী ৱাৰেন বাফেটৰ গুৰু বেঞ্জামিন গ্ৰাহামে এই সংক্রান্তত এষাৰ অতি মূল্যৱান কথা কৈ গৈছে – ‘হ্ৰস্বকালত বজাৰ ভোটিং মেচিন৷ কিন্তু দীৰ্ঘকালত বজাৰ সদায় ওজন জোখা যন্ত্ৰ৷’

শ্বেয়াৰ বজাৰত হেজাৰ হেজাৰ সৰু-বৰ কোম্পানীৰ ষ্টক কিনা-বেচা হয়৷ কিন্তু সামগ্ৰিকভাৱে বজাৰৰ গতি-গোত্ৰ বুজিবলৈ আমাক প্ৰয়োজন হয় সূচকাংকৰ৷ যেনে- ছেনছেক্স৷ ব’ম্বে ষ্টক একচেঞ্জত পঞ্জীভুক্ত ৩০ টা বিভিন্ন খণ্ডৰ প্ৰতিষ্ঠিত কোম্পানীৰ মুক্তভাৱে বেচা-কিনা কৰিব পৰা শ্বেয়াৰৰ বজাৰ মূলধনীকৰণ (মাৰ্কেট কেপিটেলাইজেচন)ৰ ভিত্তিত এই সূচকাংকটো নিৰ্মাণ কৰা হৈছে৷ বিশেষ দিন এটাত সেই ৩০ টা কোম্পানীৰ দামৰ পৰিৱৰ্তনৰ ভিত্তিত সামগ্ৰিকভাৱে চাবলৈ যত্ন কৰা হয় পূৰ্বৰ দিনটোৰ তুলনাত বজাৰ কোন দিশে গতি কৰিছে৷ অৰ্থাৎ ছেনছেক্স কিমান বাঢ়িল বা কিমান কমিল৷

*****

(লেখাটো পূৰ্বে অসমীয়া প্ৰতিদিন কাকতত ১৭ জুলাই ২০১৪ তাৰিখে প্ৰকাশ পাইছিল)

 

: এছ বি আইৰ স্কীম এটাত ইনভেষ্ট কৰিছো৷ আপোনাৰ মতামত জানিব বিচাৰো৷ মানুহজনে ফোনতে মোৰ উত্তৰলৈ বাট চালে

: বেংক ফিক্সড ডিপ’জিট? মোৰ প্ৰশ্ন৷

: নাই নাই বেংক ফিক্সড ডিপ’জিট নহয়৷ সেই যে আঁচনিবোৰ থাকে৷ তেওঁৰ ব্যাখ্যা৷

এটা অসম্পূৰ্ণ তথ্য৷ যাক ভিত্তি কৰি কোনো মন্তব্য দিব নোৱাৰি৷ এছ বি আই অৰ্থাৎ ষ্টেট বেংক অব ইণ্ডিয়াক ভাৰতীয় মানুহৰ ওচৰত নতুনকৈ পৰিচয় কৰি দিবলগা একো নাই৷ কিন্তু এছ বি আয়ে অকল বেংকিঙতেই নিজক সীমাবদ্ধ কৰি ৰখা নাই৷ মিউচুৱেল ফাণ্ড, ইঞ্চুৰেন্স আদি ব্যৱসায়তো তেওঁলোকৰ স্থিতি প্ৰসাৰিত কৰিছে৷ অমুন্দি নামৰ ফৰাচী বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানটোৰ সৈতে এছ বি আয়ে যুটি বান্ধি এছ বি আই মিউচুৱেল ফাণ্ডৰ সম্পদ ব্যৱস্থাপনা ব্যৱসায় কৰে৷ এই বিত্তীয় ব্যৱসায়ত নিয়ন্ত্ৰকৰ ভূমিকা পালন কৰে ছেবিয়ে (চিকিউৰিটি এণ্ড এক্সচেঞ্জ ব’ৰ্ড অব ইণ্ডিয়া)৷ ছেবিয়ে বান্ধি দিয়া নীতি-নিৰ্দেশনাৰ মাজত অন্য ফাণ্ড হাউচৰ দৰে ইয়াত এছ বি আয়ে মিউচুৱেল ফাণ্ডৰ ব্যৱসায় কৰিবলৈ বাধ্য৷ আনহাতে ষ্টেট বেংক অব ইণ্ডিয়াই বি এন পি পৰিবাচ কাৰডিফ নামৰ আন এটা ফৰাচী প্ৰতিষ্ঠানৰ সৈতে যৌথ উদ্যোগত এছ বি আই লাইফ নামৰ কোম্পানী এটা প্ৰতিষ্ঠা কৰি ভাৰতত জীৱন বীমাৰ ব্যৱসায় কৰে৷ এইক্ষেত্ৰত নিয়ন্ত্ৰক হিচাপে আছে আই আৰ ডি এ (ইঞ্চুৰেন্স ৰেগুলেটৰী এণ্ড ডেভেলপমেন্ট অথৰিটি)৷ এতিয়া কথা হ’ল ব্যক্তিজনে ক’ত বিনিয়োগ কৰিছে? অৰ্থাৎ সাধাৰণভাৱে ক’বলৈ গ’লে তেওঁ এছ বি আই মিউচুৱেল ফাণ্ডত নে এছ বি আই লাইফত বিনিয়োগ কৰিছে তাক নিজে জনাটো তেওঁৰ বাবে প্ৰাথমিক প্ৰয়োজনীয়তাৰ ভিতৰত পৰে৷ এই কথা ৰিলায়েন্স, এইছ ডি এফ চি, বিৰলা, আই চি আই চি আই আদি সকলো কোম্পানীৰ ক্ষেত্ৰত একেধৰণে প্ৰযোজ্য৷

: কোনটো সম্পদ শ্ৰেণীত বিনিয়োগ কৰিছে? মই আকৌ সুধিলো৷

: নাই নাজানো৷ ৰব ৰব আঁচনিখনৰ নামটো কি আছিল, কি আছিল ……… ৷ অহ, মই পাহৰিছো, আপোনাক চাইহে ক’ব পাৰিম৷ সিফালৰ পৰা মানুহজনে উত্তৰ দিলে৷

অন্য এটা অতি দৰকাৰী কথাক তেওঁ যথোচিত গুৰুত্ব দিয়া নাই৷ কল্পনা কৰক – আপুনি এটা ভোজনগৃহলৈ সোমাই গৈছে৷ আহাৰসমূহ একো একোটা পেকেট কৰি এলুমিনিয়াম ধাতুৰ পাতেৰে মেৰিয়াই থোৱা হৈছে৷ বাহিৰৰ পৰা গম পোৱা নাযায় পেকেটৰ ভিতৰত কি আছে৷ খাদ্য বিতৰণ কৰোতালৈ আপোনাৰ প্ৰথম প্ৰশ্ন কি হ’ব? নিশ্চয় আপোনাৰ প্ৰথম প্ৰশ্নটো হ’ব – খাদ্য আমিষ নে নিৰামিষ? নহয়নে? আপুনি উত্তৰ পালে আমিষ আৰু নিৰামিষ দুয়োটাই আছে৷ যদিহে আপুনি আমিষপ্ৰিয় ব্যক্তি হয, তেন্তে আপোনাৰ দ্বিতীয় প্ৰশ্নটো হ’ব – কি আছে মাছ, মাংস নে কণী? এইবাৰ আপোনাৰ প্ৰথম পছন্দ  যদি মাংস হয়, তেন্তে ইয়াৰ পিচৰ স্বাভাৱিক প্ৰশ্নটো হ’ব – কিহৰ মাংস, কুকুৰাৰ নে ছাগলীৰ? এনেদৰে খাদ্যৰ শ্ৰেণী বিভাজনৰ জৰিয়তে আপুনি এটা সিদ্ধান্তলৈ আহিবলৈ চেষ্টা চলাব, প্ৰকৃততে কেনে খাদ্য আপুনি গ্ৰহণ কৰিব বা কোনবিধ খাদ্য আপোনাৰ বাবে কিমান উপযোগী৷ কিন্তু যেতিয়া বিনিয়োগৰ সময়তো একেধৰণে শ্ৰেণী বিভাজন কৰি বিশ্লেষণৰ প্ৰয়োজন হয়৷ বহু বিনিয়োগকাৰীয়ে তাক গুৰুত্বপূৰ্ণ বুলি নাভাবে বা যথোচিত গুৰুত্ব প্ৰদান নকৰে৷ বহু সময়ত দ্ৰব্যবিধৰ নামটোৱেই যথেষ্ট নহয় তাত থকা উপাদানসমূহক জানিবলৈ৷ উপাদানক নাজানিলে কেনেকৈ বুজিব সেই বিনিয়োগ সামগ্ৰীৰ চৰিত্ৰ কেনেকুৱা৷ নাম আৱৰণ ফালি সেইখিনি বিনিয়োগ জগতৰ আমিষ নে নিৰামিষ তাক জানিবলৈ চেষ্টা কৰাটো অত্যন্ত দৰকাৰী কথা৷

বিনিয়োগযোগ্য সম্পদক আমি সাধাৰণতে ৫ ভাগত ভগাব পাৰো –

(১) ইকুইটি বা শ্বেয়াৰ,

(২) ঋণজাতীয় সম্পদ,যেনে ফিক্সড ডিপ’জিট, বণ্ড ইত্যাদি,

(৩) ভূ-সম্পত্তি,

(৪) নগদ ধনৰ সমতুল্য আৰু

(৫) বিকল্প বিনিয়োগ৷

ইঞ্চুৰেন্স আৰু মিউচুৱেল ফাণ্ডৰ আঁচনিবোৰ ঘাইকৈ ইকুইটি আৰু ঋণ সম্পদৰেই গঠন কৰা হয়৷ কিছুমানত সম্পূৰ্ণ ইকুইটি, কিছুমানত সম্পূৰ্ণ ঋণ সম্পদ আৰু আন কিছুমান ইকুইটি আৰু ঋণ সম্পদৰ বিভিন্ন অনুপাতত মিশ্ৰণ৷ মিউচুৱেল ফাণ্ডৰ জৰিয়তে সোণতো বিনিয়োগ কৰিব পাৰি৷ কোৱা বাহুল্য যে প্ৰত্যেক সম্পদ শ্ৰেণীৰে ক্ষতিভয় (ৰিস্ক) আৰু ফল (ৰিটাৰ্ন) একে নহয়৷ হাতত হাত ধৰি ক্ষতিভয় আৰু ফল আগবাঢ়ে৷ অৰ্থাৎ সাধাৰণ অৱস্থাত বেছি ক্ষতিভয় থাকিলে বেছি ফল আশা কৰা যায় আৰু কম ক্ষতিভয়ৰ বিপৰীতে কম ফল৷ বজাৰৰ উত্থান-পতনৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা ইকুইটিত ঋণ সম্পদতকৈ ক্ষতিভয় বেছি, সেয়ে ফলৰ প্ৰত্যাশাও বেছি৷

বিনিয়োগৰ বাবে উপযুক্ত আঁচনি একোখন নিৰ্বাচন কৰাটো এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰক্রিয়া৷ য’ত আঁচনিৰ বিগত দিনৰ তুলনামূলক প্ৰদৰ্শন, বৰ্তমানৰ স্থিতি আদিৰ ওপৰিও গাইগুটিয়াভাৱে  বিনিয়োগকাৰীজনৰ ক্ষতিভয় সহিষ্ণুতা, বিনিয়োগ সামৰ্থ, বিনিয়োগৰ উদ্দেশ্য, বিনিয়োগৰ লক্ষ্যলৈ সময়ৰ মাপেৰে দূৰত্ব আদিৰ সূক্ষ্ম পৰ্যালোচনাৰ আৱশ্যক আছে৷ আঁচনি এখন নিৰ্বাচন কৰি বিনিয়োগ কাৰ্যকৰী কৰাৰ পাচতো নিৰ্দিষ্ট দিনৰ মূৰে মূৰে পৰ্যবেক্ষণ কৰি থকাটো বিনিয়োগ যাত্ৰাৰ এটা গুৰুত্বপুৰ্ণ অংগ৷ যাতে আৱশ্যক অনুযায়ী উচিত প্ৰদক্ষেপ ল’ব পৰা যায়৷

কথা-বাৰ্তাত লক্ষ্য কৰো বহুতেই ইকুইটি বিনিয়োগত মুখামুখি হোৱা বজাৰ সম্বন্ধীয় উত্থান-পতনক ঠগ-প্ৰৱঞ্চনাৰ দৰে ঘৃণা কৰে৷ সেয়ে তেওঁলোকে দীৰ্ঘম্যাদী বিনিয়োগো একমাত্ৰ ফলৰ নিশ্চিতি থকা ঋণ সম্পদৰে সজায়৷ এনে দৃষ্টিভংগী বহুতৰে বাবে স্বপ্ৰতাৰণামূলক হ’ব পাৰে যদিহে বিনিয়োগৰ ফল পূৰঠ হলেও ভৱিষ্যতৰ উদ্দেশ্য পূৰণৰ বাবে যথেষ্ট নহয়৷ অৱশ্যে এইটো ঠিক যে ইকুইটি বজাৰৰ ইতিহাসো কেলেংকাৰিৰ দাগৰ পৰা মুক্ত নহয়৷ বিত্তীয় নিয়ন্ত্ৰকৰ চকুত সাময়িকভাৱে ধূলি মাৰি হৰ্ষদ মেহ্‌তা বা কেতন মেহ্‌তাৰ দৰে লোকে দুষ্কাৰ্য সংঘটিত কৰে৷ কিন্তু তথাপিও ইকুইটিক পঞ্জি আঁচনিৰ সমপৰ্যায়ৰ বুলি ভবা অনুচিত৷ পঞ্জি আঁচনি উদ্দেশ্যই হৈছে ঠগন৷ চদ্মবেশী প্ৰৱঞ্চকসকলে বিত্তীয় নিয়ন্ত্ৰকৰ আওতাৰ আঁতৰত থাকিবলৈ আপ্ৰাণ চেষ্টা চলাই আৰু অত্যধিক ফল আৰু কমিচনেৰে  বিনিয়োগকাৰী আৰু বিতৰকসকলক আকৰ্ষণ কৰিবলৈ যত্ন কৰে৷ একমাত্ৰ সৌভাগ্যইহে আপোনাক এনে বিনিয়োগত লোকচান হোৱাৰ পৰা বচাব পাৰিব৷ অন্যহাতে ইকুইটি বিনিয়োগত উপযুক্ত কৌশলেৰে আমি লোকচানৰ পৰা আঁতৰাই নহয় লাভৱান হোৱাৰো সুযোগ গ্ৰহণ কৰিব পাৰো৷ যেনে ডাইভাৰছিফাইড ইকুইটি ফাণ্ডত চিপৰ জৰিয়তে দীৰ্ঘদিনৰ দূৰত্বত থকা লক্ষ্যৰ বাবে বিনিয়োগ৷ কাৰণ ইকুইটি হ্ৰস্বকালৰ বিনিয়োগৰ বাবে উপযুক্ত নহয়৷ কেনেবাকৈ হ্ৰস্বকালত যদি আপুনি ইকুইটি বিনিয়োগত উপকৃত হৈছে তেন্তে তাৰ বাবে আপোনাৰ কৌশলতকৈ ভাগ্যক ধন্যবাদ দিয়ক৷ দীৰ্ঘদূৰত্বৰ বিনিয়োগত আমাৰ এক নম্বৰ শত্ৰু হৈছে মুদ্ৰাস্ফীতি৷ সেই মুদ্ৰাস্ফীতিক বিনিয়োগৰ ফলেৰে পৰাভূত কৰিবলৈ হ’লে আমি ইকুইটিৰ কাষ চাপিবই লাগিব৷

*****

(লেখাটো পূৰ্বে অসমীয়া প্ৰতিদিন কাকতত ১৪ আগষ্ট ২০১৪ তাৰিখে প্ৰকাশ পাইছিল)