নামটোৱেই নিৰ্দেশ কৰে যে ইয়াত ভাৰসাম্যৰ কথা কোৱা হৈছে। প্ৰথমেই প্ৰশ্ন আহিব মিউচুৱেল ফাণ্ড বিনিয়োগত কেনেধৰণৰ এই ভাৰসম্যতা ? মূলতঃ ইকুইটি আৰু ডেট ফাণ্ডৰ ই এক সংমিশ্ৰণ।এনেধৰণৰ আঁচনিত বিভিন্ন অনুপাতত ইকুইটি আৰু ডেট বা ঋণ সম্পদ সংমিশ্ৰণ ঘটোৱা হয়।ফলত সম্পূৰ্ণ ইকুইটি ফাণ্ডৰ তুলনাত এনে আঁচনিয়ে ইকুইটি বজাৰকেন্দ্ৰিক উত্থান-পতনৰ প্ৰাবল্যৰ পৰা বহুখিনি মুক্তি পায়।অৰ্থাৎ ৰিস্ক কমে। এনে ফাণ্ডৰ অন্য এটা নাম – হাইব্ৰিড ফাণ্ড।যিসকল বিনিয়োগকাৰীয়ে সম্পূৰ্ণ ইকুইটিত বিনিয়োগ কৰিবলৈ সাহস নকৰে তেওঁলোকৰ বাবে এনে ফাণ্ড উপযোগী। বিশেষকৈ নতুন ইকুইটি বিনিয়োগকাৰীয়ে এনে ফাণ্ডৰ জৰিয়তে ইকুইটি বিনিয়োগৰ আৰম্ভণি কৰিব পাৰে।কাৰোবাৰ ক্ষেত্ৰত দীৰ্ঘম্যাদী বিনিয়োগৰ বাবে সময় নাথাকিলেও এনে ফাণ্ড উপযোগী হৈ উঠিব পাৰে।

ইকুইটি আৰু ঋণ সম্পদৰ অনুপাতৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ইয়াক কেইবাটাও শ্ৰেণীত বিভক্ত কৰা হয়।

ইকুইটি অৰিয়েণ্টেড হাইব্ৰিড বা বেলেন্সড ফাণ্ড : এনেধৰণৰ ফাণ্ডত ইকুইটিৰ ভৰটো বেছি থাকে। সাধাৰণতে ৬৫ শতাংশতকৈ বেছি পৰিমাণে ইকুইটি ৰখা হয় আয়কৰৰ সুবিধা পাবলৈ।উল্লেখযোগ্য যে কোনো ফাণ্ডত ৬৫ শতাংশ বা তাতকৈ বেছি ইকুইটি থাকিলে আমাৰ দেশত সেই ফাণ্ডক আয়কৰ নিৰ্ধাৰণ কৰা সময়ত ইকুইটি আঁচনিৰ মৰ্যাদা দিয়া হয়।ফলত এনে ইকুইটি অৰিয়েণ্টেড হাইব্ৰিড ফাণ্ডত ৩৫ শতাংশপৰ্যন্ত ডেট বা ঋণ সম্পদ থাকিলেও এবছৰৰ ওপৰৰ সময়ৰ বাবে বিনিয়োগ কৰিলে মূলধনী কৰ শূন্য।

ডেট অৰিয়েণ্টেড হাইব্ৰিড বা বেলেন্সড ফাণ্ড : যিসকল বিনিয়োগকাৰীয়ে ৬৫ শতাংশ ইকুইটি থকা মিউচুৱেল ফাণ্ডতো বিনিয়োগ কৰা ৰিস্কখিনি ল’বলৈ অসুবিধা পায় তেওঁলোকৰ বাবে এই শ্ৰেণীৰ মিউচুৱেল ফাণ্ড উপযোগী।বজাৰত উপলব্ধতা অনুসৰি ইয়াকো দুটা ভাগত ভগাব পাৰি। প্ৰায় ৪০-৫০ শতাংশ ইকুইটি থকা আৰু ২০-৩০ শতাংশ ইকুইটি থকা বেলেন্সড ফাণ্ড।আয়কৰৰ দিশৰ পৰা এই দুই উপশ্ৰেণীক ডেট ফাণ্ডৰ সমপৰ্যায়ত স্থান দিয়া হয়। অৰ্থাৎ ৩ বছৰতকৈ অধিক সময়ৰ কাৰণে বিনিয়োগ কৰিলে দীৰ্ঘ্ম্যাদী মূলধনী কৰ আৰোপ হয় আৰু তাতকৈ  কম দিন হ’লে হ্ৰস্বম্যাদী মূলধনী কৰ।

ইয়াৰ উপৰিও এছেট এল’কেচন ফাণ্ড বা সম্পদ আবণ্টন ফাণ্ড আৰু আৰ্বিট্ৰেজ ফাণ্ডকো হাইব্ৰিড ফাণ্ড হিচাপে গণ্য কৰা হয়।

এতিয়া কথা হ’ল কিমান ৰিটাৰ্ন আশা কৰাটো যুক্তিসংগত বেলেন্সড ফাণ্ডৰ পৰা ? যেনেকৈ ইকুইটিয়ে কোনোবা এবছৰ ৫০ শতাংশ ৰিটাৰ্ন দিলেও দীৰ্ঘ সময়ত আমি এনে ৰিটাৰ্ন প্ৰত্যেক বছৰেই আশা কৰা উচিত নহয়, ঠিক একেদৰে বেলেন্সড বা হাইব্ৰিড ফাণ্ডৰ পৰাও বিগত এক-দুই বছৰৰ ৰিটাৰ্ন চাই প্ৰত্যাশা স্থিৰ নকৰাই ভাল। আপুনি যদি ইকুইটিৰ পৰা ১৪ শতাংশ আৰু ঋণ সম্পদৰ পৰা ৮ শতাংশৰ আশে-পাশে ফল আশা কৰে তেতিয়া এটা ৫০-৫০ শতাংশ ভাৰসাম্য থকা বেলেন্সড ফাণ্ডৰ পৰা (১৪ X ৫০% + ৮ x ৫০%) ১১ শতাংশৰ আশে-পাশে ফল আশা কৰাটো যুক্তিসংগত। বেলেগ অনুপাততো এইধৰণেই নিজৰ প্ৰত্যাশা ঠিক কৰা উচিত।

এতিয়া আমি ভাৰতীয় মিউচুৱেল ফাণ্ড জগতত হাইব্ৰিড ফাণ্ডৰ বিভিন্ন উপশ্ৰেণীৰ বিগত সময়ত ৰিটাৰ্ন কেনেধৰণ তাক চাওঁ আহক –

ইকুইটি অৰিয়েণ্টেড হাইব্ৰিড বা বেলেন্সড কেটেগৰী : ৩১ মাৰ্চ, ২০১৭ তাৰিখত ভেলু ৰিছাৰ্চ অনলাইন নামৰ প্ৰতিষ্ঠানটোৰ ৰেকৰ্ডত থকা ৫৩ খন এনে আঁচনিৰ যোৱা এবছৰ, তিনি বছৰ আৰু পাঁচ বছৰৰ গড় চক্ৰবৃদ্ধি হাৰত ৰিটাৰ্ন হৈছে ক্ৰমে ১৭.৯৯%, ১৬.৩৬% আৰু ১৪.৩৮% ।

ডেট অৰিয়েণ্টেড হাইব্ৰিড-এগ্ৰেছিভ কেটেগৰী : ৩১ মাৰ্চ, ২০১৭ তাৰিখত ভেলু ৰিছাৰ্চ অনলাইন নামৰ প্ৰতিষ্ঠানটোৰ ৰেকৰ্ডত থকা ৪৭ খন এনে আঁচনিৰ বিগত এবছৰ, তিনি বছৰ আৰু পাঁচ বছৰৰ গড় ৰিটাৰ্ন হৈছে ক্ৰমে ১২.৭৬%, ১০.২৪% আৰু ৯.৪৪% ।

ডেট অৰিয়েণ্টেড হাইব্ৰিড-কনজাৰভেটিভ কেটেগৰী : উপৰোক্ত একে তাৰিখত ভেলু ৰিছাৰ্চ অনলাইন নামৰ প্ৰতিষ্ঠানটোৰ ৰেকৰ্ডত থকা ৩১০ খন এনে আঁচনিৰ বিগত এবছৰ, তিনি বছৰ আৰু পাঁচ বছৰৰ গড় ৰিটাৰ্ন হৈছে ক্ৰমে ৮.৮৩%, ৯.১৮% আৰু ৯.১৫% ।

**********

ক্ৰিকেটৰ ফিল্ডত কেপ্টেইনে প্ৰতিপক্ষ আৰু দৰ্শকৰ চকু কপালত তুলিব পৰা এক অভাৱনীয় সিদ্ধান্ত লোৱাৰ দৰে চৰকাৰে বিমুদ্ৰাকৰণৰ আঁচনি ঘোষণা কৰে।সিদ্ধান্তৰ উচিত্য চৰ্চাৰ বিপৰীতে ভাৰতীয়সকলে বিনিয়োগৰ সময়ত আটাইতকৈ বেছি পছন্দ কৰা ঘৰ-মাটি আৰু সোণৰ ওপৰত অনাগত দিনত এই সিদ্ধান্তৰ প্ৰভাৱ কি হ’ব পাৰে, সেই বিষয়ে কিছু কথা ক’ব খুজিছো।কিন্তু এইটো প্ৰথমেই স্বীকাৰ কৰা উচিত হ’ব যে সম্ভাৱনীয়তা থকা বহু ঘটনা ভূমিষ্ঠ নহয়।আন এটা বিপৰীতমুখী কাৰকৰ উৎপত্তিয়ে চৰ্চিত কাৰকৰ গুৰুত্ব নোহোৱা কৰে। তথাপি বেঙামেলি ভৱিষ্যতক চাবলৈ প্ৰয়াস কৰিছো এই চুটি বিশ্লেষণৰ মাজেৰে।

ঘৰ-মাটি : ঘৰ-মাটিৰ বজাৰখনত চাহিদা আৰু যোগানৰ উপৰি আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰক হ’ল – ক্ৰেতাই ঢুকি পোৱা দামৰ ভিতৰত সম্পত্তি পোৱাৰ অৱস্থাত আছে নে নাই।বিগত ভালেমান বছৰৰ আগৰ পৰাই এইটো প্ৰায় নিয়মৰ দৰেই আছিল যে ঘৰ-মাটি কিনিবলৈ এটা অংশ নগদ ধন দিব লাগিব যাৰ তথ্য লেনদেনৰ চুক্তিত নাথাকিব, অৰ্থাৎ ক’লা টকাৰ ব্যৱহাৰ হ’ব।যথেষ্টসংখ্যক মানুহৰ হাতত এই অংশটো বেছি থাকিলে তেওঁলোকৰ বৰ্ধিত ক্ৰয় ক্ষমতাই বজাৰত স্বভাৱিকতেই প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰে। এতিয়া কথা হ’ল বিমুদ্ৰাকৰণে এই ক’লা টকাক ভৱিষ্যতৰ লেনদেনৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিবলৈ সক্ষম হ’ব নে নাই ? যদি সৰ্বসাধাৰণে আশা কৰাধৰণে চৰকাৰ সফল হয়, তেন্তে তাৰ সুফল তাৎক্ষণিকভাৱে নহলেও ৬ মাহৰ পৰা এবছৰৰ ভিতৰত ক্ৰেতাই পাব লাগে।বহু বিশেষজ্ঞৰ মতে এই দাম ৩০ শতাংশপৰ্যন্ত কমিব পাৰে। কিন্তু কাৰ্যত কেতিয়াবা এনেকুৱাও হ’ব পাৰে যে দাম নকমিল, কিন্তু আজিৰ দাম দুই-তিনি বছৰপৰ্যন্ত একেই থাকিল।মুদ্ৰাস্ফীতিৰ লগে লগে দাম বাঢ়ি নোযোৱা, সেয়াও ক্ৰেতাৰ বাবে লাভেই।অৱশ্যে বিক্ৰেতাৰ বাবে হ্ৰস্বকালীনভাৱে লোকচানদায়ক।

আই চি আই চি আই বেংকৰ ভূতপূৰ্ৱ অধ্যক্ষ কে ভি কামাথৰ অনুমানমতে এই বিমুদ্ৰাকৰণৰ জৰিয়তে ভাৰত চৰকাৰৰ প্ৰায় আঢ়ৈ লাখ কোটি টকা লাভ হ’ব।তেনে অৱস্থাত ইচ্ছা কৰিলে চৰকাৰে আয়কৰৰ সীমা বঢ়াই বা কৰ কমোৱাৰ সুযোগ দি(যেনে নিজে থাকিবলৈ ক্ৰয় কৰা ঘৰৰ ক্ষেত্ৰত ঋণৰ সুদ আয়ৰ পৰা বিয়োগ কৰিব পৰা সীমা বৰ্তমানৰ দুই লাখৰ পৰা বৃদ্ধি কৰা)কৰদাতাক উপকৃত কৰিব পাৰে।আয়কৰ কমা মানেই মানুহৰ গৃহ ঋণ আদিৰ কিস্তি মাৰিবলৈ সামৰ্থ বঢ়া।আনহাতে ভাৰতীয় বেংকীয় ব্যৱস্থাত ইমান টকাৰ আগমন ঘটিছে যে দেশত মুদ্ৰাস্ফীতি বৰ্তমানৰ দৰে কমি থাকিলে ৰিজাৰ্ভ বেংকে অনাগত দিনত সুদৰ হাৰ কম কৰিবলৈ বাধ্য।সুদৰ হাৰ এক শতাংশও যদি কমে গৃহ ঋণ লওঁতাসকল উপকৃত হোৱাটো নিশ্চিত।

সোণ : ভাৰতীয় মানুহৰ মনস্তত্ত্বলৈ লক্ষ্য কৰিলে দেশত যে কেতিয়াবা সোণৰ চাহিদা কমিব তেনে নালাগে।এক তথ্যমতে ভাৰতৰ ২৫ শতাংশ অলংকাৰ ব্যৱসায়ীহে সুসংগঠিত। কিন্তু এই ২৫ শতাংশ ব্যৱসায়ীয়ে দেশৰ ৮০ শতাংশ অলংকাৰৰ ব্যৱসায় নিয়ন্ত্ৰণ কৰে।এই সুসংগঠিত ব্যৱসায়ত বিমুদ্ৰাকৰণে সাংঘাতিক বিৰূপ প্ৰভাৱ পেলাব বুলি মনে নধৰে।কিন্তু সোণৰ দাম আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰৰ ওপৰতহে বেছি নিৰ্ভৰশীল আৰু টকা ডলাৰৰ বিপৰীতে অৱমূল্যায়ন হোৱা-নোহোৱা বেছি গুৰুত্বপূৰ্ণ।আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ কেন্দ্ৰীয় বেংক ফেডাৰেল ৰিজাৰ্ভে অনাগত দিনত আশা কৰাধৰণে যদি সুত বঢ়াই তেন্তে ঐতিহাসিক তথ্য অনুসৰি সোণৰ দাম আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত কমাৰ সম্ভাৱনা অধিক।সেই সময়ত যদি টকাৰ মূল্য ডলাৰৰ বিপৰীতে নকমে ভাৰততো সোণৰ দাম কমিব।

*****

বছৰটোৰ শেষ লেখা এইটো।সেয়ে মিউচুৱেল ফাণ্ড বিষয়ক শৃংখলাটোক আজি বিৰতি দিলো।তাৰ পৰিবৰ্তে আপোনাক এটা হেঁচুকনি দিব খুজিছো যাতে এখন্তেক ৰৈ নিজৰ স্থিতি জানিবলৈ আপুনি আগ্ৰহী হৈ উঠে আৰু নতুন বছৰটোত ব্যক্তিগত বিত্তীয় পৰিকল্পনাৰ কৰ্মসূচী তৈয়াৰ কৰিবলৈ এটা যুক্তি বিচাৰি পায়।

প্ৰথম কথা – নিজৰ এটা আপদকালীন পুঁজি আপোনাৰ তৈয়াৰ হৈ আছেনে যাতে লাগ বুলিলে সাধাৰণতে প্ৰয়োজন হোৱা টকাৰ বাবে আপুনি চিন্তা কৰিবলগা নহয়? যদি এতিয়াও এই বিষয়ত মন দিয়া নাই, ভাবক। সাধাৰণতেই দেখা যায় যে প্ৰয়োজনত নিজৰ দীৰ্ঘম্যাদী বুলি ভাবি কৰা বিনিয়োগ ভাঙিবলগাত পৰে।ফলত সেই লক্ষ্যবোৰৰ বাবে কৰা বিনিয়োগ বাধাগ্ৰস্ত হয়।কেতিয়াবা সেই লোকচান কাহানিও পূৰণ নহয়। সেয়ে এনে এটা সংখ্যাৰ টকা হাততে পোৱাকে বেংক বা মিউচুৱেল ফাণ্ডত জমা ৰাখক যাতে প্ৰয়োজনত আপুনি প্ৰথম হাত মেলোতেই পায়।সংখ্যাটো অন্ততঃ আপোনাৰ তিনি মাহৰ ঘৰুৱা খৰচতকৈ কম হ’ব নালাগে।

ঘৰখনৰ সকলো সদস্যৰ বাবে স্বাস্থ্য বীমা আছে নহয়? চাব যাতে সংখ্যাটো এনে হোৱা উচিত যাতে আজিৰ তাৰিখত চিকিৎসাৰ বাবে বীমাৰ টকা যথাযথ হয়।মনত ৰাখিব ভাৰতত দিনকদিনে চিকিৎসা ব্যয় বাঢ়িব লাগিছে। সেই বৃদ্ধিৰ হাৰ সাধাৰণ মুদ্ৰাস্ফীতিতকৈ বেছি। সেয়ে দুই-তিনি বছৰৰ মূৰেমূৰে বীমা আৱেষ্টনীৰ সংখ্যাটো বঢ়াই নিয়ক।

জীৱন বীমা ? আছে নহয় আপোনাৰ ? কিমান পৰিমাণৰ ?মই আপুনি কিমান টকাৰ প্ৰিমিয়াম দিয়ে সেয়া সোধা নাই। মই সুধিছো কিমান টকাৰ বীমা আৱেষ্টনীৰে আপুনি পৰিবেষ্টিত যে আপোনাৰ অবৰ্তমানত আপোনাৰ উপাৰ্জনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলকেইজন বীমাৰ পৰা পোৱা টকাৰে চলি যাব পাৰিব?অংকটো এবাৰ কৰি চাওক আৰু যদি কমি আছে, তেন্তে টাৰ্ম ইন্সিওৰেন্সৰ জৰিয়তে সেই ব্যৱধান পূৰণ কৰক।

কিছুমান ৰোগ আছে যাৰ অনাকাংক্ষিত আগমনে ঘৰ এখনৰ বিত্তীয় অৱস্থাত সাংঘাতিক বেয়া প্ৰভাৱ পেলায়।তেনে ৰোগৰ চিকিৎসাত স্বাস্থ্য বীমাৰ টকাকেইতাই সম্পূৰ্ণ সকাহ দিব নোৱাৰে। তেনে পৰিস্থিতিৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ জটিল ৰোগৰ বীমা(ক্ৰিটিকেল ইলনেছ ইন্সিওৰেন্স)বৰ উপযোগী।যদি এতিয়াও এই বিষয়ে চিন্তা কৰা নাই, নতুন বছৰত বিষয়টোলৈ চকু দিয়ক।

বিনিয়োগ নিশ্চয় আপুনিও কৰে। ৰ’ব মই সোধা নাই কোনখন আঁচনিত কিমান কৰে।ভাল আঁচনিত বিনিয়োগ কৰিলে উপকৃত নিশ্চয় হ’ব।কিন্তু এইখিনতে গুৰুত্বপূৰ্ণ যে সেই বিনিয়োগৰ লক্ষ্যবোৰৰ বাবে আপুনি কৰি যোৱা বিনিয়োগবোৰ উপযোগী হৈছে নে নাই।ধৰক আপুনি নিজৰ অৱসৰ দিনৰ কথা ভাবি পি পি এফত টকা জমা কৰি যায়।ভাল কথা, এক চৰকাৰী গেৰাণ্টি থকা বিত্তীয় দ্ৰব্য পি পি এফ।কিন্তু আপুনি দুই-তিনি বছৰ পিচত প্ৰয়োজন হ’ব পৰা লক্ষ্যৰ বাবে বা হঠাতে উদ্ভৱ হ’ব পৰা প্ৰয়োজনৰ বাবে ইকুইটি মিউচুৱেল ফাণ্ডত জমা কৰে।লক্ষ্য কৰক, দীৰ্ঘম্যাদী লক্ষ্যৰ বাবে আপুনি ঋণজাতীয় সম্পদৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল আৰু হ্ৰস্বম্যাদী লক্ষ্যৰ বাবে বজাৰকেন্দ্ৰিক উচ্চ ৰিস্কবিশিষ্ট বিত্তীয় দ্ৰব্যত বিনিয়োগ কৰিছে।কিন্তু আপোনাৰ বাবে উপযোগী কৌশল হ’লহেঁতেন যদিহে আপুনি ইকুইটি মিউচুৱেল ফাণ্ডক আপোনাৰ দীৰ্ঘম্যাদী বিত্তীয় লক্ষ্যৰ বাবে কৰা বিনিয়োগৰ অংশ কৰে।যদি আপোনাৰ হাতত ২০ বছৰ সময় আছে, কিন্তু ইকুইটিত বিনিয়োগ কৰা নাই আপোনাক অধিক টকাৰ প্ৰয়োজন হ’ব লক্ষ্যত উপনীত হ’বলৈ।কাৰণ ঐতিহাসিক তথ্যৰ ভিত্তিত আমি দেখিছো যে ইকুইটিয়ে আন সম্পদ শ্ৰেণীতকৈ অধিক ৰিটাৰ্ন দিয়ে।ভাৰতৰ প্ৰেক্ষাপটত দীৰ্ঘম্যাদী বিনিয়োগত ইকুইটিৰ পৰা আপুনি ১২ ৰ পৰা ১৫ শতাংশ ৰিটাৰ্ন আশা কৰাটো যুক্তিসংগত।ইফালে পি পি এফত চৰকাৰী গেৰান্টি থাকিলেও ইয়াতো সুত চৰকাৰে আজিকালি একে নাৰাখে।দেশত চলি থকা সুত চক্ৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি কম বা বেছি কৰে চৰকাৰে।সেইবাবে দীৰ্ঘ সময়ত আপুনি পি পি এফৰ পৰা ৰিটাৰ্ন ৮ শতাংশৰ আশে-পাশেহে আশা কৰা উচিত।

কেতিয়াবা এনে নহয় নে আপুনি ৰেকাৰিং ডিপ’জিট বা মিউচুৱেল ফাণ্ডত কোনো বিশেষ উদ্দেশ্য আগত নাৰাখি বিনিয়োগ কৰি গৈছে দীৰ্ঘদিন ধৰি। কিন্তু প্ৰত্যেকটো প্ৰয়োজনত তাত হাত দিছে।শেষত এদিন অনুভৱ কৰিছে কিছুমান সাময়িক সকাহৰ বাদে সময়ৰ জোখাৰে দূৰৈত থকা লক্ষ্যবোৰৰ বাবে আশা কৰাধৰণে পুঁজি গঠন হোৱা নাই আপোনাৰ।উত্তৰ যদি ধনাত্মক, আপোনাৰ লক্ষ্যবোৰক সময়ৰ মাপেৰে সজাওক – কোনবোৰ দীৰ্ঘম্যাদী আৰু কোনবোৰ হ্ৰস্বম্যাদী। সেই অনুযায়ী উপযুক্ত বিত্তীয় দ্ৰব্যত কৰা বিনিয়োগেৰে লক্ষ্যক উদ্দেশ্যি আগুৱাই যাওক।মনত ৰাখিব, দীঘলীয়া বিনিয়োগত আপুনি ৰিস্ক লোৱা ভাল, সেয়ে ইকুইটি তাৰ অংশ হ’লে উপকৃত হ’ব।দীৰ্ঘ সময়ত মুদ্ৰাস্ফীতিক অতিক্ৰম কৰা ৰিটাৰ্ন পাবলৈ ইকুইটি উপযোগী। ইয়াৰ বিপৰীতে কম দূৰত্বত থকা লক্ষ্যৰ বাবে কৰা বিনিয়োগত আপোনাৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ আপুনি কৰা বিনিয়োগৰ মূলটোৰ যাতে হৰণ-ভগন নহয়, লাগিলে ৰিটাৰ্ন কম নহওকেই বা কিয়।বৰ্তমানলৈকে যদি কোনো লক্ষ্য আগত ৰাখি ক’ৰবাত বিনিয়োগ কৰি গৈছে সেইবোৰে আপোনাক লক্ষ্যত উপনীত হোৱাত কিমান সহায় কৰিব সেই অংকটো কৰিবলৈ নাপাহৰিব।

নতুন বছৰে আপোনালৈ কঢ়িয়াই আনক সুখ আৰু সমৃদ্ধি।মোৰ ফালৰ পৰা সদৌটিলৈকে অফুৰন্ত শুভকামনা।

*****

কোনো ব্যৱসায়ত বিনিয়োগ কৰি মালিকৰ দৰে লাভৱান্বিত হ’ব খোজে ? কোন কোন প্ৰতিষ্ঠানত বিনিয়োগ কৰিব ? য’ত লাভৰ সম্ভাৱনা থকিব, কিন্তু ক্ষুদ্ৰ বিনিয়োগকাৰী প্ৰতাৰিত নহ’ব।কোম্পানী ভাল হ’ব লাগিব, কিন্তু বিনিয়োগৰ বাবে বহু টকা একেলগে প্ৰয়োজন নহ’ব।বিনিয়োগ কৰিব বিচৰা প্ৰতিষ্ঠান এটাৰ স্থিতি আৰু মতিগতি ভাল হ’ব লাগিব, কিন্তু সূক্ষ্মভাৱে পৰ্যবেক্ষণ কৰি থাকিবলৈ আপোনাৰ হাতত সময় নহ’লেও চলিব। এনেবোৰ পৰিস্থিতিত মিউচুৱেল ফাণ্ডৰ ইকুইটি আঁচনি আপোনাৰ বাবে উত্তৰ হ’ব পাৰে।অতি কম খৰচৰ বিনিময়ত আপোনাৰ টকাক অভিজ্ঞ মানুহৰ হাতেদি, এক সুশৃংখল ব্যৱস্থাপনাৰ মাজেৰে বিনিয়োগ কৰাৰ এক সুযোগ হৈছে ইকুইটি মিউচুৱেল ফাণ্ড।৫ হেজাৰ টকাৰে ৫০ টা কোম্পানীত বিনিয়োগ কৰাৰ সুযোগ মাত্ৰ ইকুইটি মিউচুৱেল ফাণ্ডতহে আপুনি পাব।

ইকুইটি মিউচুৱেল ফাণ্ডবোৰক কেইবা প্ৰকাৰেও শ্ৰেণীবিভাজন কৰিব পৰা যায়। আমি থূলমূলকৈহে ইয়াত সেই ভাগবোৰৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিম।

লাৰ্জ কেপ ফাণ্ড : যিবিলাক কোম্পানীৰ ব্যৱসায়িক মূলধন বেছি সেইবিলাক কোম্পানীতহে মাত্ৰ বিনিয়োগ কৰা মিউচুৱেল ফাণ্ডৰ আঁচনিবোৰক বৃহৎ মূলধনৰ ফাণ্ড বা চমুকৈ লাৰ্জ কেপ ফাণ্ড বোলা হয়।অৱশ্যে কিমান মূলধন থাকিলে এটা কোম্পানী লাৰ্জ কেপ ফাণ্ডৰ আওতালৈ আহিব সেই সম্বন্ধে সকলো মিউচুৱেল ফাণ্ড কোম্পানীৰ বাবে সৰ্বসন্মত সীমা নাই। প্ৰত্যেকে নিজ নিজ সংজ্ঞাৰে এই সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰা দেখা যায়।কিন্তু বুজিবৰ বাবে ক’ব পাৰি যে ৰিলায়েন্স ইণ্ডাষ্ট্ৰীজ লিমিটেড, ভাৰতীয় ষ্টেট বেংক, টাটা কনচালটেন্সি ছাৰ্ভিচেজ আদি ভাৰতৰ বিভিন্ন খণ্ডৰ অতি ডাঙৰ কোম্পানী। সেয়ে এইবোৰৰ স্থান লাৰ্জ কেপ ফাণ্ডত স্বাভাৱিকতেই থাকিব।

মিড কেপ ফাণ্ড : যিবিলাক ফাণ্ডে মধ্যমীয়া মূলধনৰ কোম্পানীক মূল লক্ষ্য কৰি বিনিয়োগৰ কৌশল ৰচনা কৰে, সেইবিলাকক মিড কেপ বা মধ্যমীয়া মূলধনৰ ফাণ্ড বুলি কোৱা হয়।ৰিস্ক আৰু ৰিটাৰ্নৰ দিশৰ পৰা লাৰ্জ কেপ ফাণ্ডবোৰৰ তুলনাত ইহঁতৰ স্থান ওপৰত ৰখা হয়। সেয়ে ৰিস্ক লৈ লাৰ্জ কেপ ফাণ্ডতকৈ বেছি ফল বিচৰা বিনিয়োগকাৰীৰ বাবে এনেজাতীয় ফাণ্ড আকৰ্ষণীয়।

স্মল কেপ ফাণ্ড : নামেই চিহ্নিত কৰে যে সৰু সৰু কোম্পানী, যাৰ মূলধন যথেষ্ট কম, তেনে প্ৰতিষ্ঠানত মূলতঃ বিনিয়োগ কৰা ফাণ্ডবোৰকে স্মল কেপ ফাণ্ড বোলা হয়।উদ্দেশ্য স্পষ্ট, অধিক ৰিস্ক লৈ অধিক ৰিটাৰ্নৰ প্ৰত্যাশা।দোহাৰিছো, কিমান মূলধনৰ কোম্পানীত বিনিয়োগ কৰিলে ফাণ্ড একোটাক স্মল কেপ বোলা হ’ব সেয়া বেলেগ বেলেগ ফাণ্ড হাউছৰ সংজ্ঞাত বেলেগ বেলেগ হোৱা দেখা যায়।

মাল্টি কেপ ফাণ্ড : এই ইকুইটি ফাণ্ডবোৰত কোনো বিশেষ মূলধনৰ কোম্পানীক লক্ষ্য কৰাৰ বিপৰীতে সেই বিশেষ সময়ত যিধৰণৰ কোম্পানীত ফাণ্ড মেনেজাৰে গুৰুত্ব দিয়া উচিত বুলি ভাবে তেনেধৰণেৰে বিনিয়োগ কৰে।কেতিয়াবা যদি লাৰ্জ কেপ ষ্টকত বেছি বিনিয়োগ কৰিছে, কেতিয়াবা মিড কেপ ষ্টকত গুৰুত্ব দিছে অধিক।উদাহৰণস্বৰূপে বৰ্তমান পৰিস্থিতিত বেছিভাগ মাল্টি কেপ ফাণ্ডে ডাঙৰ কোম্পানীত বিনিয়োগ কৰিছে।মিড কেপৰ তুলনাত বৰ্তমান লাৰ্জ কেপ ফাণ্ড সস্তা দৰত বজাৰত উপলব্ধ হোৱাৰ বাবে মাল্টি কেপ ফাণ্ডৰ মেনেজাৰসকলক সেই দিশত আকৰ্ষিত হোৱা পৰিলক্ষিত হৈছে।

ছেক্টৰেল আৰু থিমেটিক ফাণ্ড : ওপৰৰ বিভাগবোৰত থকা আঁচনিসমূহে সাধাৰণতে বিভিন্ন ক্ষেত্ৰৰ কোম্পানীত বিনিয়োগ কৰে। বিভিন্ন অনুপাতত বিনিয়োগ হোৱা সেই খণ্ডবোৰ হ’ব পাৰে অট’মবাইল, বিত্তীয়, অতি গতিশীল উপভোক্তা দ্ৰব্য(FMCG), দৰব বনোৱা কোম্পানী, চফ্টৱেৰ, শক্তি ইত্যাদি।কিন্তু যেতিয়া এটা ফাণ্ডে মাত্ৰ এটা খণ্ডহে বিনিয়োগ কৰে, তেনে ফাণ্ডক চেক্টৰেল ফাণ্ড বোলা হয়। আহিবলগীয়া সময়ত ব্যৱসায়ৰ যিটো খণ্ডই সৰ্বাধিক লাভৱান্বিত হোৱাৰ সম্ভাৱনা থকা বুলি বিনিয়োগকাৰীয়ে বিশ্বাস কৰে এনে আঁচনিৰ যোগেদি বিনিয়োগ কৰে।উল্লেখনীয় যে ইকুইটি ফাণ্ডৰ আটাইতকৈ ৰিস্ক থকা বিভাগ বুলি গণ্য কৰা হয় এই ছেক্টৰেল ফাণ্ডক।থিমেটিক হৈছে কোনো বিশেষ বিষয়ক কেন্দ্ৰ কৰি কৰা আঁচনি।ইয়াত সেই বিশেষ বিষয়টোত প্ৰভাৱ থকা একাধিক খণ্ডত বিনিয়োগ হয়।উদাহৰণ হিচাপে আন্তঃগাঁথনি, গ্ৰাম্য ভাৰত আদি বিষয়ৰ কথা উনুকিয়াব পাৰি।

বিনিয়োগৰ পদ্ধতি অনুসৰিও একোখন মিউচুৱেল ফাণ্ডৰ আঁচনিৰ বিনিয়োগ দৰ্শন বুজিব পাৰি।প্ৰধানকৈ নিম্নোক্ত দুটা কৌশল বা তাৰ সংমিশ্ৰণ লক্ষ্য কৰা যায়।

গ্ৰোথ ষ্টাইল : এই কৌশলত সেইবোৰ কোম্পানীত বিনিয়োগ কৰা হয়, যিবিলাকৰ উপাৰ্জনৰ সম্ভাৱনা অন্যান্য বা সমগোত্ৰীয় কোম্পানীৰ গড়তকৈ বেছি।লাভৰ সম্ভাৱনা থকা কোম্পানীক অতিৰিক্ত দাম দি হ’লেও কিনিবলৈ চেষ্টা কৰা হয় এই কৌশলত।

ভেলু ষ্টাইল : বিনিয়োগ গুৰু ৱাৰেন বাফেটে অনুসৰণ কৰা কৌশল।য’ত বিনিয়োগ কৰিব খোজা কোম্পানী এটাৰ উপাৰ্জনৰ সম্ভাৱনা বেছি হোৱাতকৈ প্ৰাথমিক গুৰুত্ব দিয়া হয় সেই কোম্পানীৰ বজাৰ দৰ তাৰ প্ৰকৃত মূল্যতকৈ কম হৈ থাকিব লাগিব।ভাল কোম্পানীক সস্তাত কিনিবলৈ চেষ্টা কৰা হয় এই কৌশলত।

পিটাৰ লিন্স নামৰ আমেৰিকাৰ বিখ্যাত ফাণ্ড মেনেজাৰজনে এই দুই ষ্টাইলক সংমিশ্ৰণ কৰিছিল।তেওঁৰ কৌশলটোক কোৱা হয় – ন্যায্য দামত বৃদ্ধি (Growth at a reasonable Price)।

*********

ৰেটিং আৰু ৰেটিং এজেন্সি :

আপোনাৰ অঞ্চলৰ দুজন ব্যক্তি। এজন অৱস্থাপন্ন আৰু লেনদেনত ভাল বুলি আপুনি জানে। আনজনক যদিও আপুনি চিনি পায়, তেওঁৰ লেনদেনৰ ইতিহাস আপোনাৰ জ্ঞাত নহয়।আপোনাৰ হাতত ধাৰে দিব পৰা এক লাখ টকা আছে আৰু সেই পৰিমাণৰ টকা দুয়োজনে আপোনাৰ পৰা বিচাৰিছে। কাক ধাৰলৈ দিব ? যদি সুতৰ হাৰ একে হয়, তেন্তে নিশ্চিতভাৱে প্ৰথমজনক নহয়নে ?কিন্তু যেতিয়া হেজাৰ হেজাৰ প্ৰতিষ্ঠানে আপোনাৰ পৰা টকা ধাৰলৈ খুজিব, তেতিয়া কিন্তু তেওঁলোকৰ বিষয়ে জানি-বুজি সিদ্ধান্ত লোৱাটো ইমান সহজ নহয়।প্ৰণালীবদ্ধভাৱে অধ্যয়ন কৰি পৰ্যালোচনা কৰিবলৈ লাগতিয়াল সময় থাকিলেও  নিৰ্ভৰযোগ্য তথ্যই বা ক’ৰ পৰা আপুনি যোগাৰ কৰিব ? এনে সময়ত ক্ৰেডিট ৰেটিং এজেন্সিবোৰ বৰ সহায়ক হৈ উঠে বিনিয়োগকাৰীৰ বাবে।যাৰ কাম হৈছে ধাৰ খোজা প্ৰতিষ্ঠানবোৰক তেওঁলোকৰ লেনেদেনৰ ইতিহাস, বিত্তীয় স্থিতি আদি পৰ্যালোচনা কৰি একোএকোটা স্থান প্ৰদান কৰা। ঠিক একেদৰেই, যিদৰে আমাৰ পৰীক্ষাবোৰত প্ৰথম, দ্বিতীয়, তৃতীয় আদি বিভাগত বিভক্ত কৰি একোজন ছাত্ৰক জ্ঞানৰ একোখন চাৰ্টিফিকেট প্ৰদান কৰে।যেনেকৈ সেই চাৰ্টিফিকেট লৈ এজন ছাত্ৰই উচ্চ শিক্ষা নতুবা চাকৰিৰ বাবে আবেদন কৰে, ঠিক তেনেকৈ ক্ৰেডিট ৰেটিং এজেন্সিয়ে প্ৰদান কৰা চাৰ্টিফিকেট লৈ প্ৰতিষ্ঠান একোটা বিনিয়োগকাৰীৰ ওচৰলৈ আহে টকা ধাৰলৈ বিচাৰি।

এটা নিৰ্দিষ্ট হাৰৰ সুতৰ প্ৰতিশ্ৰুতিৰ বিপৰীতে ধাৰলৈ টকা দিলে সময়মতে বা একেবাৰেই ঘূৰাই নোপোৱাটোৱেই ৰিস্ক।সেয়া দুটা কাৰণত হ’ব পাৰে। প্ৰথম, ধাৰ লওঁতাৰ ঘুৰাবলৈ টকা নাই। দ্বিতীয়, টকা আছে, কিন্তু ঘূৰাই দিয়াৰ সদিচ্ছা নাই। দুয়োটাই চিন্তনীয় বিষয়।ৰেটিং এজেন্সিবোৰে নিজস্ব কৰ্মপদ্ধতিৰে প্ৰতিষ্ঠানবোৰৰ টকা ঘূৰুৱাৰ সামর্থ্য  আৰু সদিচ্ছা এই দুয়োটা দিশলৈ মন কৰে।সেইবাবেই ঋণজাতীয় সম্পদত বিনিয়োগ কৰাৰ প্ৰসংগত আজিৰ তাৰিখত ক্ৰেডিট ৰেটিং এজেন্সিবোৰৰ ভূমিকা অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ বুলি বিবেচিত হৈ আহিছে।অৱশ্যে বিগত পৰীক্ষাত প্ৰথম স্থানপ্ৰাপ্ত ছাত্ৰ এজনেও পিচৰ পৰীক্ষাত যিদৰে কৃতকাৰ্য নহ’বও পাৰে, ঠিক একেদৰে বহু সময়ত ভাল ৰেটিং পোৱা প্ৰতিষ্ঠানেও টকা ঘূৰুৱাত খেলিমেলি কৰা উদাহৰণ একেবাৰে নথকা নহয়। কিন্তু এইটো নিশ্চিতভাৱে ক’ব পাৰি যে প্ৰতিষ্ঠান এটা যিমানে উচ্চ স্থানপ্ৰাপ্ত হ’ব, সিমানেই সময়মতে পৰিশোধ কৰিব নোৱৰাৰ সম্ভাৱনা কম হয়।

ভাৰতৰ কেইটামান প্ৰখ্যাত ক্ৰেডিট ৰেটিং এজেন্সি হৈছে- ১) ক্ৰিচিল লিমিটেড (CRISIL), ২) ইক্ৰা লিমিটেড ( ICRA), ৩) ফিটছ ৰেটিং ইণ্ডিয়া প্ৰাইভেট লিমিটেড (Fitch), ৪) ক্ৰেডিট এনালাইছিছ এণ্ড ৰিছাৰ্চ লিমিটেড (CARE)।৫)ব্ৰিকৱৰ্ক ৰেটিংছ ইণ্ডিয়া প্ৰাইভেট লিমিটেড (Brickwork)।

ছেবিৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰি ভাৰতত বৰ্তমান সকলো ৰেটিং এজেন্সিয়েই প্ৰতিটো স্থানক একেবোৰ চিহ্নৰে প্ৰকাশ কৰে। অৰ্থাৎ কোনো কোম্পানীৰ দীৰ্ঘম্যাদী ঋণ সম্পদ(বিনিয়োগকাৰীৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা চোৱা হৈছে)ক যদি ক্ৰিচিলে ‘AAA’ প্ৰদান কৰি সৰ্বোচ্চ স্থান দিছে, ইক্ৰাৰ পৰ্যালোচনাতো সৰ্বোচ্চ স্থান পালে ‘AAA’ ৰ জৰিয়তেই তেওঁলোকে প্ৰকাশ কৰিব। এনে কৰা হৈছে যাতে বিনিয়োগকাৰী বিভ্ৰান্ত নহয়।ৰেটিং চিহ্নবোৰক প্ৰাথমিকভাৱে দুটা ভাগত ভগাব পাৰি।১) দীৰ্ঘম্যাদী ঋণ সম্পদত প্ৰয়োগ হোৱা আৰু ২) হ্ৰস্বম্যাদী ঋণ সম্পদত প্ৰয়োগ হোৱা।এবছৰৰ কম দৈৰ্ঘ্যৰ ঋণবোৰক হ্ৰস্বম্যাদী আৰু তাতোতকৈ দীঘলবোৰক দীৰ্ঘম্যাদী ঋণ সম্পদ বোলা হয়।যদিওবা প্ৰতিটো বিভাগক তিনিটা উপ-বিভাগত ভাগ কৰিব পাৰি, আমি ইয়াত প্ৰতিষ্ঠান একোটাই সাধাৰণভাৱে খোজা ধাৰকহে আলোচনালৈ আনিম।

দীৰ্ঘম্যাদী ঋণ সম্পদত নিৰাপত্তাৰ দিশৰ পৰা সৰ্বোচ্চ স্থান হ’ল ‘AAA’ আৰু সৰ্বনিম্ন হ’ল ‘D’ । সম্পূৰ্ণ ক্ৰমটো এনে ধৰণৰ – AAA, AA, A, BBB, BB, B, C আৰু D ।ৰেটিং এজেন্সিবোৰে এই ক্ৰমত কিছু পৰিবৰ্তন কৰিব পাৰে ‘+’ আৰু ‘-’ চিহ্ন ব্যৱহাৰ কৰি। যেনে AA+ বা AA- ।এই দুয়োটা স্থান AA ৰ ক্ৰমে ওপৰত আৰু তলত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। মন কৰিবলগীয়া কথা যে AAA আৰু Dত যোগ বা বিয়োগ চিহ্ন সংযোগ নহয়।ভাৰতত BBB লৈকে ইনভেষ্টমেণ্ট গ্ৰেড বুলি ধৰা হয়। তাতকৈ তলৰখিনিক স্পেকুলেটিভ গ্ৰেড বোলা হয়। এতিয়া দীৰ্ঘম্যাদী ডেট মিউচুৱেল ফাণ্ড এটাই ক’ত ক’ত বিনিয়োগ কৰিছে, তাক চাবলৈ যাওঁতে প’ৰ্টফলিঅ’টোত থকা ঋণ সম্পদসমূহক  ৰেটিং এজেন্সিয়ে প্ৰদান কৰা চিহ্নবোৰো চোৱা উচিত।যাতে বিনিয়োগকাৰীয়ে বিনিয়োগত থকা ৰিস্কৰ বিষয়ে অনুমান কৰিব পাৰে।এবছৰতকৈ কম সময়ৰ ঋণ সম্পদৰ ক্ষেত্ৰত সৰ্বোচ্চ নিৰাপত্তা থকা বুলি গণ্য কৰা চিহ্নটোৰ পৰা তললৈ ক্ৰমটো এনেধৰণৰ  A1+, A1, A2+, A2, A3+, A3, A4+, A4 আৰু D ।কোৱা বাহুল্য যে প্ৰতিষ্ঠান একোটাৰ ঋণ সম্পদে পোৱা ৰেটিং স্থিৰ নহয়, ই সময়ৰ লগত সলনি হ’ব পাৰে প্ৰতিষ্ঠানটোৰ বিত্তীয় স্থিতি আৰু কাৰ্যকলাপৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি।

শেষত আৰু এটা প্ৰশ্ন।কোনটো স্থানৰ ঋণ সম্পদে আপোনাক বেছি ৰিটাৰ্ন দিয়াৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিব ? আটাইতকৈ তলত স্থান পোৱাকেইটাই নহয়নে ? অৰ্থাৎ ৰিস্ক যিমানে বাঢ়িব, ৰিটাৰ্নৰ প্ৰতিশ্ৰুতি সিমানে দিবলৈ ধাৰ খোজোতা বাধ্য।নহ’লে কোনে ধাৰলৈ দিব? কিন্তু এইক্ষেত্ৰত প্ৰতিটো স্তৰৰ ৰিস্কৰ বিপৰীতে আপুনি কেনেধৰণৰ লাভ-লোকচানৰ সন্মুখীন হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে, তাক জানি-বুজি আগবঢ়া বাঞ্ছনীয়।

***********