বীমা হ’ল এনে এক ৰিস্ক ব্যৱস্থাপনা, য’ত আকস্মিকভাৱে অনিশ্চয়তাৰে ভৰা পৰিবেশ এটাৰ মাজত লোকচান হ’লে তাৰ সম্পূৰ্ণ অথবা আংশিক আৰ্থিক ক্ষতিপূৰণ পাব পাৰি৷ ‘অনিশ্চয়তা’ শব্দটোৰ এইখিনিতে যথেষ্ট গুৰুত্ব আছে৷ আনকি বীমাৰ প্ৰিমিয়াম নিৰ্ধাৰণ কৰোতেও এই অনিশ্চয়তা কোন পৰ্যায়ৰ তাক পৰ্যালোচনা কৰা হয়৷ লোকচান যদি নিশ্চিতেই, তেন্তে কোন কোম্পানীয়েনো সৰু প্ৰিমিয়াম এটাৰ বিনিময়ত বীমাৰ বেষ্টনী দিবলৈ যাব? উদাহৰণস্বৰূপে দুৰাৰোগ্য ব্যাধিত আক্রান্ত হৈ মৃত্যুৰ ক্ষণ গণা ব্যক্তি এজনক কোনো কোম্পানীয়েই বীমা নেবেচিব৷ ঠিক একেদৰে ইচ্ছাকৃতভাৱে তিনি মহলীয়া ঘৰৰ ওপৰৰ পৰা জঁপিয়াই আঘাতপ্ৰাপ্ত হ’লে স্বাস্থ্য বীমা কোম্পানীয়ে ধন আদায় দিব নিবিচাৰিব৷ স্বাস্থ্য বীমা আঁচনি এখনত সোমাই থকা সকলো গ্ৰাহকৰ উমৈহতীয়া স্বাৰ্থ তথা কোম্পানীৰ লাভৰ কথা বিবেচনা কৰিয়েই আঁচনিখনত এনে কিছুমান চৰ্ত দিয়া থাকে যাতে কোনেও অতিৰিক্তভাৱে উপকৃত হ’বলৈ চেষ্টা কৰিব নোৱাৰে৷ এই চৰ্তসমূহক এক্সক্লুজন(Exclusion) বা বৰ্জন বোলা হয়৷ কি কাৰণত, কেনে পৰিস্থিতিত স্বাস্থ্য বীমাৰ ধন আদায় দিয়া নহ’ব সেই বিষয়ে লিখা থাকে এই এক্সকুজন শিতানটোত৷ বেলেগ বেলেগ কোম্পানীৰ ক্ষেত্ৰত অলপ বেলেগ হ’ব পাৰে চৰ্তসমূহ৷ সেয়ে কি পাম তাক চোৱাৰ লগতে কি কি নাপাম তাক জানিবলৈ এই শিতানটো প্ৰত্যেকজন বীমা ক্রয় কৰোতা বা কৰিব খোজা ব্যক্তিয়ে এবাৰ পঢ়া উচিত৷ আলোচনাটো আগবঢ়াই নিয়াৰ স্বাৰ্থত বৰ্তমান বজাৰত চলি থকা আঁচনি এখনৰ এক্সক্লুজন শিতানটোক কেন্দ্ৰ কৰিয়েই আগবাঢ়িম৷ আপোনাৰ আঁচনিখনৰ সৈতে সম্পূৰ্ণ একে নহ’লেও প্ৰায় ৯০ শতাংশ মিল থকাৰ সম্ভাৱনা প্ৰবল৷
(১) অপেক্ষাৰ কাল দৈৰ্ঘ্য :– (ক) স্বাস্থ্য বীমা আঁচনি এখন কিনা মাত্ৰকেই যে সকলো প্ৰয়োজনত আপোনাক বীমাৰ ধন আদায় দিয়া হ’ব, এনে নহয়৷ একমাত্ৰ দুৰ্ঘটনাজনিত কাৰণত হাস্পতালত চিকিৎসাধীন হৈ থাকিবলগীয়া হ’লেহে বীমা কিনা মাত্ৰকে চিকিৎসা খৰচ আদায় পোৱাৰ যোগ্য হ’ব৷ অন্যান্য বিশেষভাৱে উল্লেখ নথকা অসুখ-বিসুখত ৩০ দিনৰ পিচৰ পৰাহে বীমাৰ ধন আদায় পোৱাৰ যোগ্যতা লাভ কৰিব৷
(খ) বিশেষভাৱে উল্লেখ থকা কিছু চিকিৎসাত ২ বছৰপৰ্যন্ত অপেক্ষা কৰিব লাগে৷ উদাহৰণস্বৰূপে চাইনাচাইটিছ, টনচিলাইটিছ, বাত বিষ, অৰ্শ ৰোগ, ফিচটুলা, আলচাৰ, কিডনি ষ্টন, গল ব্লাডাৰ ষ্টন, চকুৰ কেটেৰেক্ট আদি বিভিন্ন অসুখত সাধাৰণতে বীমা ক্রয় কৰাৰ দুবছৰৰ পিচৰ পৰাহে বীমা কৰা ব্যক্তিয়ে বীমাৰ ধন পোৱাৰ যোগ্যতা লাভ কৰিব৷
(গ) বীমাৰ বাবে আবেদন কৰা ফৰ্মখনতে থকা এটা অন্যতম প্ৰশ্ন হৈছে – আপোনাৰ পূৰ্বৰ পৰা কোনো ব্যাধি আছে নেকি? কোৱা বাহুল্য যে প্ৰয়োজনত বীমাৰ ধন পাবলৈ হ’লে এই প্ৰশ্নৰ উত্তৰ সঠিককৈ দিয়াৰ প্ৰয়োজন৷ অৱশ্যে এটা কথা ঠিক যে আপুনি সত্যটো প্ৰকাশ কৰিলে সেই বেমাৰ সম্পৰ্কীয় আপোনাৰ পূর্বৰ কাগজ-পত্ৰ বিচৰাৰ লগতে নতুনকৈ ৰোগ নিৰ্ণয়ৰ বাবে অনুসন্ধান কৰিবলৈ ক’ব পাৰে৷ সকলো হৈ যোৱাৰপাচতো হয়তো আপোনাৰ আবেদন গ্ৰহণ নকৰিবও পাৰে৷ কিন্তু এবাৰ যদি আপুনি সঠিক তথ্য জনোৱাৰ পিচতো কোম্পানীয়ে আপোনাক বীমাৰ পলিচি বিক্রী কৰে তেন্তে ভৱিষ্যতে বীমাৰ দাবী তুলিলে অগ্ৰাহ্য কৰাৰ সম্ভাৱনা নাথাকিব৷ অৱশ্যে পূৰ্বৰে পৰা থকা ৰোগত বীমাৰ ধন পাবলৈ আপুনি ৩ বা ৪ বছৰ (বীমা কোম্পনী ভেদে বেলেগ বেলেগ হ’ব পাৰে) অপেক্ষা কৰিব লাগিব৷
(২) যুদ্ধ বা তেনেসদৃশ পৰিবেশতঃ– যুদ্ধ হ’লে অগণন মানুহ হতাহত হয়৷ সেয়ে তেনে সময়ৰ উপযোগীকৈ বীমাৰ আঁচনি এখন সজোৱাটো কঠিন৷ ধৰক বীমা কোম্পানীৰ হাতত থকা তথ্যমতে বছৰি প্ৰতি এশজন বীমা কিনোতাৰ বিপৰীতে ১০ জন মানুহক চিকিৎসা খৰচ আদায় দিবলগাত পৰে৷ সেইবাবে তেনেকুৱা পৰিস্থিতিৰ কথা ভাবিয়েই বীমাৰ প্ৰিমিয়াম ৰখা হ’ব৷ কিন্তু এখন যুদ্ধত এই স্বাভাৱিক অনুপাত খুব সহজেই অতিক্রম কৰিব আৰু সেয়া কিমান হ’ব তাক কোৱা টান৷ সেয়ে বীমা কোম্পানীয়ে এনে পৰিবেশত উদ্ভৱ হ’ব পৰা চিকিৎসা খৰচ এক্সক্লুজন বা বৰ্জনৰ শিতানত ৰাখে৷ অৰ্থাৎ যুদ্ধ বা যুদ্ধসদৃশ পৰিবেশত আহত হ’লে চিকিৎসা খৰচ কোম্পানীয়ে আদায় নিদিব৷ (আগলৈ)
একক স্বাস্থ্য বীমা আঁচনি নে ফেমিলী ফ্ল’টাৰ আঁচনিঃ– পৰিয়ালক স্বাস্থ্য বীমাৰ বেষ্টনীত ৰাখিবলৈ যাওঁতে আপুনি ল’বলগীয়া হোৱা এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ সিদ্ধান্ত হৈছে – পৰিয়ালৰ প্ৰতিজন সদস্যৰ কাৰণে একোখনকৈ একক স্বাস্থ্য বীমা আঁচনি ক্রয় কৰিব নে এখন ফেমিলী ফ্ল’টাৰ আঁচনি কিনিব? কোনখন আঁচনি আপোনাৰ বাবে যথাযথ? প্ৰথমে চাওঁ আহক একক স্বাস্থ্য বীমা আঁচনি মানেনো কি? নামটোৱে নিৰ্দেশ কৰাৰ দৰে এই আঁচনিৰ জৰিয়তে মাত্ৰ এজন ব্যক্তিয়ে স্বাস্থ্য বীমা কৰাব পাৰে৷ একক স্বাস্থ্য বীমা আঁচনি এখনত ক’ভাৰ বা বেষ্টনী ৫ লাখ টকা থকা মানে বীমা ক্রয় কৰা ব্যক্তিজনে সেই বছৰটোত চিকিৎসা সেৱা ল’বলগীয়া হ’লে চৰ্ত অনুযায়ী কৰা চুক্তিমতে বীমা কোম্পানীয়ে ৫ লাখ টকাপৰ্যন্ত খৰচ বহন কৰিব৷ ইয়াৰ বিপৰীতে ফেমিলী ফ্ল’টাৰত এটা পৰিয়ালৰ একাধিক ব্যক্তি আঁচনিখনত সোমাই থাকিব পাৰে৷ অৱশ্যে এইক্ষেত্ৰত পৰিয়াল বুলিলে পতি,পত্নী আৰু সন্তানতে সীমাবদ্ধ৷ পতি,পত্নী আৰু দুই সন্তানৰ চাৰিজনীয়া পৰিয়াল এটাই ৫ লাখ টকাৰ ফেমিলী ফ্ল’টাৰ আঁচনি এখন ক্রয় কৰা মানে পৰিয়ালটোৰ যিকোনো এজন বা একাধিক সদস্যই সেই বৰ্ষটোত চৰ্ত অনুযায়ী কৰা চুক্তিমতে সৰ্বমুঠ ৫ লাখ টকাপৰ্যন্ত চিকিৎসা খৰচ আদায় পাব৷ কিন্তু বীমা বেষ্টনীত থকা পৰিয়ালৰ এজন ব্যক্তিৰ বাবে যদি চিকিৎসা খৰচৰ নামত বছৰৰ মাজভাগতে ৫ লাখ টকা বীমা কোম্পানীৰ পৰা আদায় কৰা হয় তেন্তে পলিচীখনত পুনঃপ্ৰতিষ্ঠাপন বা ৰি-ইনষ্টেট(এই বিষয়ে পিচত বহলাই লেখিম)ৰ সুবিধা নাথাকিলে বাকী সদস্যসকল বছৰটোৰ বাকীখিনি সময় বীমাহীন হৈ ৰ’ব৷
দুৰ্ঘটনা বা অসুস্থতাৰ বাবে নিজক নাইবা ঘৰৰ আন কোনো সদস্যক চিকিৎসালয়ত ভৰ্তি কৰিবলগা কেতিয়াবা হৈছেনে? চিকিৎসালয়ত ভৰ্তি কৰি উঠি চিকিৎসাৰ সম্ভাব্য ব্যয়ৰ কথা শুনোতেও যদি চিন্তিত হোৱাৰ পৰিবৰ্তে ৰোগীয়ে সুচিকিৎসা পোৱাৰ বন্দৱস্ত কৰাত ব্যস্ত হৈ থাকিব পাৰিছে, তেনেহ’লে আপুনি ভাগ্যৱান৷ ইয়াৰ বাবে হয় আপোনাৰ লাগ বুলিলে পোৱাকৈ যথেষ্ট টকা থাকিব লাগিব, নহয় এটা উপযোগী স্বাস্থ্য বীমা আঁচনিৰে ৰোগীজন পৰিবেষ্টিত হৈ থাকিব লাগিব৷ দুৰ্ভাগ্যক্রমে যদিহে ইয়াৰ এটাও নাই তেন্তে আপোনাৰ আন লক্ষ্যলৈ বুলি সাঁচি থোৱা জমা ধন অকালতে ভাঙিবলগা হ’ব পাৰে৷ নতুবা তৎকালীনভাৱে আনৰ ওচৰত হাত পাতিবলগীয়া অৱস্থা এটাৰ সম্ভাৱনা নুই কৰিব নোৱাৰি৷
এগৰাকী মাকৰ মুখত এনে এটা ক্ষোভ মিহলি অভিব্যক্তি কেতিয়াবা হয়তো আপুনিও শুনিছে – ‘এহ্, ল’ৰা-ছোৱালীৰ কিবা এটা ভাল হ’লে সেয়া বাপেকৰ গৌৰৱ, কিন্তু তেওঁ নিবিচৰা কিবা এটা কৰিলেই সৱ মাকৰ দোষ’৷ অথবা পৰীক্ষাগৃহৰ পৰা ওলাই আহি পৰীক্ষা ভাল হ’লে – ‘ফালি দিছো’ আৰু বেয়া হ’লে প্ৰশ্নকাকত টান হোৱা বা বিশেষ অধ্যায়কেইটা শিক্ষকে ভালদৰে নপঢ়োৱাৰ পৰীক্ষাৰ্থী অভিযোগ নশুনাকৈ নিশ্চয় আপুনি থকা নাই৷ প্ৰথম উদাহৰণটোত দেউতাকজন আৰু দ্বিতীয় উদাহৰণটোত পৰীক্ষাৰ্থীজনৰ মানসিকতাৰ কাৰণ মনোবিজ্ঞানৰ ব্যাখ্যামতে ‘ছেলফ্ এট্ৰিবিউচন বায়াছ’৷ অসমীয়াত মই কৈছো – ‘স্ব-আৰোপণ পক্ষপাত’৷ এই পক্ষপাতমূলক দৃষ্টিভংগীৰ প্ৰৰোচনাত এজন ব্যক্তিয়ে সফলতাৰ কৃতিত্ব নিজে দাবী কৰাৰ বিপৰীতে বিফলতাৰ বোজা কিন্তু ল’ব নোখোজে৷ বিফলতাৰ কাৰণ তেতিয়া হৈ পৰে আন বাহিৰা শক্তিৰ প্ৰভাৱ, য’ত তেওঁৰ অলপো দোষ নাই৷
